ΟΜΙΛΙΑ ΠΑΝΙΤΣΑ

ΟΜΙΛΙΑ  ΠΑΝΙΤΣΑ

ΣΤΟ ΒΡΑΔΙΝΟ ΤΗΣ  ΔΕΥΤΕΡΑΣ

 ΣΤΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ

 Την προσεχή Δευτέρα  24^η Φεβρουαρίου και ώρα  7 μ.μ. στα πλαίσια  των Φιλολογικών Βραδινών   της Εταιρείας Λογοτεχνών  σύμφωνα με το πρόγραμμα   θα μιλήσει ο Οικονομολόγος, Ιστορικός Ερευνητής  και συγγραφέας μέλος της Εταιρείας Λογοτεχνών κ. Κωνσταντίνος Πανίτσας με ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον για την ιστορία της πόλης μας  θέμα:

  « Βιομήχανοι και Επιχειρηματίες από την Αρκαδία στην Μετεπαναστατική Πάτρα».

Όπως  είναι  γνωστό   στην πόλη μας υπάρχει μια μεγάλη παροικία Αρκάδων  η  οποία διατηρεί μέχρι σήμερα    ένα ακμαίο και ζωντανό εθνοτοπικό σύλλογο.

 Η ομιλία του κ. Πανίτσα θα μας αποκαλύψει τους Αρκάδες  οι οποίοι συνετέλεσαν με την βιομηχανική και  εμπορική τους  δραστηριότητα  στην οικονομική εν γένει ανάπτυξη της πόλης μας. Μάλιστα απόγονοι  των πρώτων   συνεχίζουν   μέχρι  σήμερα την παράδοση.

          Την εκδήλωση θα προλογίσει και θα  συντονίσει ο πρόεδρος της Εταιρείας Λογοτεχνών Λεωνίδας Γ. Μαργαρίτης.

Η είσοδος για το κοινό  θα είναι ελεύθερη.

ΤΟ ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

ΤΟ ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ                                    ΝΕΩΤΕΡΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ*                                      Του Σπύρου Παπουτσάκη Ιατρού-Συγγραφέα    Το θέμα που επέλεξα για την πρώτη μου εμφάνιση ενώπιον του εκλεκτού ακροατηρίου της  Εταιρείας Λογοτεχνών Νοτιο-Δυτικής Ελλάδος δεν είναι, κατ’ εξαίρεση λογοτεχνικού περιεχομένου. Έχει όμως τόσο μεγάλη σπουδαιότητα και βαρύτητα το Δημογραφικό Πρόβλημα της Ελλάδας και έχει αποκτήσει, με το καιρό, τόσο εκρηκτικές διαστάσεις, που μόνο σαν εθνικός εφιάλτης μπορεί να χαρακτηριστεί.           Γι αυτό και εγώ θεώρησα απόψε χρήσιμο, παραμερίζοντας τα όποια λογοτεχνικά μου ενδιαφέροντα, να σας εκθέσω τα νεότερα δεδομένα του προβλήματος αυτού, ελπίζοντας στην ανοχή και την ευαισθητοποίησή σας.           Εισαγωγή           Το Δεκέμβρη του 2004, προ 10 ακριβώς ετών, σε μία ομιλία μου στη Διακίδειο Σχολή Λαού Πατρών, με θέμα : «Το Δημογραφικό Πρόβλημα της Ελλάδας – παρόν και μέλλον» συνόψιζα τα τότε κρατούντα περί το θέμα και πιθανολογούσα τις μελλοντικές εξελίξεις.           Στην αποψινή μου ομιλία, αφού αναφέρω συνοπτικά τις διάφορες συνιστώσες του Δπρ, θα προβώ σε ποσοτικές και ποιοτικές  συγκρίσεις των ευρημάτων του 2004 και εκείνων του σήμερα. Θα διακινδυνεύσω δε στο τέλος, να προβλέψω τη μελλοντική πορεία του προβλήματος, σε βάθος μιας 50ετίας.           Τα όσα θα αναφέρω εξ άλλου πιο κάτω, συμπλέουν εν πολλοίς με τα επιγραμματικά στοιχεία που παραθέτει ο Πρόεδρος της Εταιρείας μας, κ. Λεωνίδας Μαργαρίτης, στο πρόσφατο βιβλίο του : «φωνή βοώντος εν μνημονίω» και στο κεφάλαιο … της ευτεκνίας…           Ορισμοί :  Ας ξεκινήσουμε όμως με τη σύντομη ερμηνεία ορισμένων όρων, που θα τους χρησιμοποιήσουμε στην παρούσα ομιλία.           Δημογραφία είναι κατ’ αρχήν ο επιστημονικός εκείνος κλάδος που έχει ως αντικείμενο τη στατιστική μελέτη και ανάλυση ( διάρθρωση, δυναμική, δομή κ.λ.π. ) ενός δεδομένου πληθυσμού. Τα στοιχεία που προκύπτουν από τη μελέτη αυτή καλούνται και δημογραφικά στοιχεία.           Το Δημογραφικό Πρόβλημα ( Δπρ ) αναφέρεται στις δυσχέρειες και τις δυσκολίες που ανακύπτουν στην οικονομία, τα εθνικά θέματα  (παιδεία, υγεία, εθνική άμυνα ) τη μετανάστευση κ.λ.π., από τη μείωση ή τη γήρανση του πληθυσμού μιας χώρας.           Κατ’ άλλον, παραπλήσιο ορισμό, το Δπρ σχετίζεται με τη στατιστικά διαπιστωμένη μείωση ή αύξηση του πληθυσμού μιας χώρας, που επηρεάζει δυσμενώς όλα εκείνα τα ποσοτικά και ποιοτικά στοιχεία, που συνιστούν μία σθεναρή εθνική και κρατική οντότητα, δηλ. την οικονομία, την ασφάλεια και την εθνική συνοχή.           Το Δπρ δημιουργείται βασικώς από την πορεία της γεννητικότητας, της θνησιμότητας και τις μετακινήσεις του πληθυσμού.           Η Γονιμότητα εξ άλλου,  σχέση έχει με την αναλογία του αριθμού γεννήσεων προς τον αριθμό γυναικών σε ηλικία αναπαραγωγής ( λίγο αυθαίρετα, από τα 18 μέχρι τα 35 χρόνια ) σε δεδομένο χρονικό διάστημα.           Ο πιο εύκολος τρόπος για να εκτιμήσουμε τη γονιμότητα ενός λαού στηρίζεται στον προσδιορισμό του Συντελεστού Ολικής Γονιμότητας  (ΣΟΓ) που αντιστοιχεί στο μέσο αριθμό παιδιών ανά γυναίκα παραγωγικής ηλικίας.           Ως Υπογονιμότητα τέλος, με την ιατρική κυρίως έννοια του όρου και ακραία κατάληξη τη στειρότητα, εννοούμε την μη επίτευξη εγκυμοσύνης ύστερα από ελεύθερες σεξουαλικές επαφές ενός έτους.           Με ΣΟΓ στο 2,1 βρισκόμαστε στο «όριο αναπαραγωγής γενεών», που εγγυάται την ομαλή εξέλιξη του πληθυσμού. Ο επιθυμητός ΣΟΓ για κάθε χώρα είναι ο 2,3, συντελεστής που εξασφαλίζει την πληθυσμιακή ακμή μιας χώρας.           ΣΟΓ κάτω του 2,1 οδηγεί μοιραία στην Υπογεννητικότητα, ευρύτερη έννοια αυτής της υπογονιμότητας, μία άκρως επικίνδυνη κατάσταση, η οποία και θα μας απασχολήσει στην κυρίως ομιλία μας.           Δημογραφικά στοιχεία της Ελλάδας.           Ο ΣΟΓ τα παλαιότερα χρόνια, τα προπολεμικά, έφτανε στη χώρα μας στο 3,7, πολύ πιο πάνω από το όριο αναπαραγωγής γενεών. Εκτοτε βαίνει συνεχώς μειούμενος, για να κατρακυλήσει το 1990 στο 1,70, το 2010 στο 1,4 και σήμερα στο 1,2 ( ακριβέστερα στο 0,8-0,9, αφαιρουμένων των νεογέννητων των μεταναστών ).           Πληθυσμός της Ελλάδας ( Ελληνική Στατιστική Υπηρεσία )           1981 : 9.729.350 άτομα – 1991 : 10.252.582 άτομα – 2001 : 10.964.020 άτομα – 2011 : 10.815.187 άτομα, λιγότερα δηλ. κατά 150.000 άτομα από την προηγούμενη απογραφή – 2020 : πιθανολογείται 10.550.000 άτομα  - 2050 : πιθανολογείται 8.500.000 άτομα – τέλος 21ου αιώνα : πιθανολογείται 2.000.000 με 3.000.000 άτομα!           Σήμερα εξ άλλου, το 10% του πληθυσμού της Ελλάδος είναι αλλοδαποί, με το 3% εξ αυτών μουσουλμάνους.           Γεννήσεις : 1935 : 28.16 γεννήσεις στους 1000 κατοίκους – 1950 : 20 γεννήσεις – 1998 : 9 γεννήσεις – 2005 : 0,969 γεννήσεις ανά 1000 κατοίκους.           Θνησιμότητα : 19ος  αιώνας : 45 θάνατοι ανά 1000 κατοίκους – 2000 : 9,76 θάνατοι ανά 1000 κατοίκους, περισσότεροι από τις γεννήσεις κατά 0,17%. Οι θάνατοι άρχισαν να ξεπερνούν τις γεννήσεις.           2012 : Εμφανής η καθοδική πορεία του αριθμού των γεννήσεων :  θάνατοι 116.700 - γεννήσεις 100.400           Τελευταίο 6μηνο : 47.448 θάνατοι – 44.653 γεννήσεις           Αίτια του Δπρ           Το Δπρ είναι πολυσύνθετο και πολυδιάστατο πρόβλημα, ανθρωπογενές στη φύση του, δημιουργείται δε βασικώς, όπως προανέφερα, από την πορεία της γεννητικότητας, της θνησιμότητας και των μετακινήσεων του πληθυσμού ( μετανάστευση, αστυφιλία κ.λ.π. ).           Τα αίτια του Δπρ εξισώνονται στην ουσία με τα αίτια της υπογεννητικότητας, που μαστίζει τις τελευταίες 10ετίες τη χώρα μας. Στην πραγματικότητα, η υπογεννητικότητα στην Ελλάδα αυξάνεται τα τελευταία 70 χρόνια με ρυθμό αμείλικτα σταθερό.           Αναφέρω τα κυριότερα αίτια :           - Πτώση βρεφικής θνησιμότητας - Επεξήγηση           - Αστικοποίηση πληθυσμού- εξέλιξη αγροτικής οικονομίας – Οι αγρότες που εγκαθίστανται στις πόλεις υιοθετούν το μικρό μέγεθος της οικογένειας. Όσο μεγαλύτερη είναι η πόλη, τόσο μικρότερη η οικογένεια           - Υποχρεωτική εκπαίδευση παιδιών (αύξηση μέριμνας και εξόδων)           - Αύξηση μορφωτικού επιπέδου και αριθμού εργαζομένων γυναικών           - Αύξηση μέσης ηλικίας γάμου γυναίκας, επομένως και τεκνοποιίας ( επεξήγηση )           - Μείωση γάμων           - Αύξηση διαζυγίων :  Σε ένα τρίμηνο για παράδειγμα τελέστηκαν στην Ελλάδα 32.477 γάμοι. Την ίδια περίοδο τα διαζύγια έφτασαν στα 9.298 ( ποσοστό 30% )           - Ευμάρεια - ευδαιμονισμός – ξένες επιδράσεις           - Ψυχολογικά αίτια ( αίσθημα ευθύνης νέων-σκεπτικισμός-ανασφάλεια-φόβος για το μέλλον των παιδιών )           - Ανεπαρκής προστασία της μητρότητας           - Μετανάστευση στο εξωτερικό: Απέβη εξ ολοκλήρου σε βάρος του αγροτικού πληθυσμού. Στέρεψε η πηγή του ανθρώπινου δυναμικού, ιδίως των νέων στην ηλικία, από τις αγροτικές περιοχές.  Τρία ήσαν τα κύρια κύματα μεταναστεύσεως κατά τον 20ό αιώνα: α) αρχές του αιώνα προς ΗΠΑ, β) 1950-1960 προς Ευρώπη ( ορυχεία Βελγίου κ.λ.π. ) ΗΠΑ και Αυστραλία και γ) 2010-εφεξής προς πάσα κατεύθυνση.           Σήμερα το ρεύμα μεταναστεύσεως στην Ελλάδα, κυρίως προς την Ευρώπη, αυξάνεται εντυπωσιακά. Για παράδειγμα στη 2ετία 2009-2011 η μετανάστευση Ελλήνων προς τις χώρες της ΕΕ αυξήθηκε κατά 170%! Στη Γερμανία μόνο, που και αυτή αντιμετωπίζει οξύ Δπρ, στη τριετία 2010-2013 μετανάστευσαν 25.000 Έλληνες. Το χειρότερο είναι ότι, σε αντίθεση με το παρελθόν,  μεταναστεύουν κυρίως τα μορφωμένα, δυναμικά και νέα στην ηλικία άτομα από τη χώρα, με συνέπεια την ανατροφοδότηση της γηράνσεως του πληθυσμού.           - Οικονομική κρίση – αύξηση ανεργίας.           Η μείωση των γεννήσεων πηγαίνει χέρι με χέρι με τις αλλαγές που έχουν συντελεστεί στη κοινωνία.           Όσοι επί πλέον προέρχονται από εύπορο περιβάλλον, τείνουν να αποκτούν λιγότερα παιδιά. Επομένως το Δπρ δεν είναι οικονομικό κυρίως θέμα. Αν ήταν έτσι, οι ευπορότερες τάξεις θα είχαν περισσότερα παιδιά, γεγονός που δεν συμβαίνει.            ΄Αλλα αίτια υπογεννητικότητας :           - Πολιτικός γάμος           - Ταχεία έκδοση συναινετικού διαζυγίου           - Σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης           - Προμήνυμα ισοτιμίας ομοφυλοφιλικού γάμου με το φυσιολογικό γάμο           - Δεν αποκλείεται εν τέλει, να ακολουθήσει η νομιμοποίηση της παιδεραστίας!           Τρία βασικά αίτια υπογεννητικότητας χρήζουν ιδιαίτερης μνείας.           - Υπογονιμότητα : Το 17% περίπου των ζευγαριών στον ελληνικό χώρο ( 300.000 ζευγάρια ) εμφανίζουν κάποιο βαθμό υπογονιμότητας.           Η υποβοηθούμενη ( τεχνητή ) αναπαραγωγή υπόσχεται εν προκειμένω μία ουσιώδη αντιμετώπιση της υπογονιμότητας.           - Τροχαία ατυχήματα : Στη 10ετία 1974-1984 η χώρα μας θρήνησε 1700 νεκρούς περίπου το χρόνο. Παραστατικά : Μία μηχανοκίνητη Ταξιαρχία ή μία κωμόπολη χάνονται ετησίως στους δρόμους ! ( κατά τεκμήριο νέοι άνθρωποι, σε ηλικία αναπαραγωγής ).           - Άμβλωση : Ο μεγάλος αριθμός αμβλώσεων ( 300.000 περίπου το χρόνο ) αποτελεί ισχυρό αίτιο συντηρήσεως του Δπρ. Η αποποινικοποίηση της αμβλώσεως επέτεινε το πρόβλημα.           Παρά ταύτα, δημογραφικές έρευνες που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια, δείχνουν πως οι Έλληνες και οι Ελληνίδες πιστεύουν ακόμη στην αξία της οικογένειας. Και πως, αν ήσαν ευνοϊκότερες οι συνθήκες, θα επιθυμούσαν να έκαναν περισσότερα παιδιά, από όσα γεννούν σήμερα. Οι τελευταίες αυτές διαπιστώσεις είναι αυξημένης σημασίας, πρέπει δε να ληφθούν σοβαρά υπ’ όψιν, από εκείνους που χαράζουν την εθνική πολιτική αντιμετωπίσεως του Δπρ.           Άλλο ένα δημογραφικό στοιχείο, που άρχισε να προκαλεί περαιτέρω παρενέργειες στο ήδη οξύ Δπρ της χώρας, είναι η μεγάλη, η ανεξέλεγκτη εισροή μεταναστών, από τις υπανάπτυχτες ιδίως χώρες, στην Ελλάδα, με αποτέλεσμα την πληθυσμιακή αλλοίωση του γηγενούς πληθυσμού.           Στρογγυλεύοντας αριθμούς, υπογραμμίζομε ότι, από τα 11.000.000 του σημερινού πληθυσμού της Ελλάδας, το 1.000.000  (10% ) είναι μετανάστες, που εισέρευσαν στη χώρα κατά τις τελευταίες 10ετίες.           Επ’  αυτού όμως προβάλλει και η αντίθετη άποψη, ότι δηλ. η εισροή μεταναστών στη χώρα μας, τουλάχιστον η ελεγχόμενη, ίσως αποτελέσει το αντίδοτο στη συνεχή συρρίκνωση του πληθυσμού.            Δυσμενείς επιπτώσεις και απηχήσεις του Δπρ           Από την ανάλυση των μέχρι τούδε στοιχείων, καθ’ ότι αφορά τα αίτια του Δπρ, προκύπτουν δύο κύριες διαπιστώσεις, α) η συρρίκνωση και β ) η γήρανση του πληθυσμού της Ελλάδας.  Και η μεν συρρίκνωση ή σμίκρυνση του πληθυσμού, οδηγεί σε εφιαλτικούς αριθμούς (όπως είδαμε το 2100 πιθανολογείται ο πληθυσμός να έχει κατέλθει στα 2.000.000 με 3.000.000 εκατομμύρια).           Με τον ΣΟΓ σήμερα να βρίσκεται περίπου στο 1, κάθε γενιά που έρχεται, θα φτάνει στο 60% της προηγούμενης. Αυτό το ποσοστό μειώσεως μπορεί να συγκριθεί μόνο με τις απώλειες που προξένησε στους λαούς της Ευρώπης η πανώλης, κατά το μεσαίωνα.           Στην εποχή μας η Ελλάδα υποφέρει από  αρνησιτεκνία,  ατεκνία, ολιγοτεκνία και την εξ αυτής ολιγανθρωπία, που όλες μαζί απειλούν τη μελλοντική μας ύπαρξη ως έθνους. Σε μερικά χρόνια δεν θα υπάρχουν αρκετοί Έλληνες, για να επιβιώσουμε ως εθνικό κράτος.           Στο πρόσφατο παρελθόν τουναντίον, με εμφυλίους πολέμους, στερήσεις και κακουχίες, η πολύτεκνη και υπερπολύτεκνη οικογένεια των 5, 7, και 10 τέκνων, γιγάντωνε τις δυνάμεις και τη μαχητικότητα στον αγώνα της ζωής.           Ιστορικά πρόσωπα είχαν δημιουργήσει πολύτεκνες οικογένειες, όπως ο Κανάρης με 7 παιδιά, ο Δραγούμης 11, ο Μακρυγιάννης 12, ο Καποδίστριας προήρχετο από οικογένεια με 8 παιδιά, ο Βενιζέλος από 9, ο Υψηλάντης από 11.           Σήμερα, ακόμη και χωρίς τις στατιστικές επιβεβαιώσεις, η συρρίκνωση του ελληνικού πληθυσμού είναι πολλαπλώς εμφανής. Έτσι, αρκετά μαιευτήρια ( δημόσια και ιδιωτικά ) έχουν κλείσει πτέρυγες, ή τις έχουν μετατρέψει για νοσηλεία ασθενών άλλων ιατρικών ειδικοτήτων. Πολλά σχολεία επίσης, ιδιαιτέρως στην επαρχία, στα ορεινά μέρη και τα νησιά, έχουν μία χούφτα μόλις μαθητών και από αυτούς οι περισσότεροι είναι αλλοδαποί.           Άλλη μία σημαντική επίπτωση στη δομή του κοινωνικού ιστού, απότοκος της υπογεννητικότητας και της εξ αυτής συρρικνώσεως του πληθυσμού, αφορά στη διατήρηση ισχυρών ενόπλων δυνάμεων.           Οι ΕΔ χρειάζονται ανά πάσα στιγμή ( η παρατακτή όπως αποκαλείται δύναμη ) έναν αριθμό οπλιτών ( 180.000 περίπου εν καιρώ ειρήνης ) για την εκπλήρωση της αποστολής των. Δυστυχώς η δύναμη αυτή ουδέποτε συμπληρώνεται, ακριβώς λόγω της υπογεννητικότητας. Η δε απόδοση των κλάσεων, των ικανών δηλ. προς στράτευση αρρένων κατ’ έτος, παρουσιάζει φθίνουσα πορεία.           Πιο συγκεκριμένα, το 1954 η απόδοση των κλάσεων έφτανε τους 94.000 κληρωτούς, το 2000 μειώθηκε στους 83.000, για να φτάσει το 2010 στους 55.000! Οι αριθμοί είναι πράγματι απογοητευτικοί. Αν μάλιστα λάβουμε υπ’  όψιν την εξ ανατολών απειλή, καθίστανται άκρως επικίνδυνοι.           Συμπερασματικά, από απόψεως πληθυσμιακού δυναμικού, η Ελλάδα καταρρέει δημογραφικώς.           Η δεύτερη τραγική επίπτωση που συνοδεύει την αύξηση της υπογεννητικότητας, αφορά στην προοδευτική γήρανση του ελληνικού πληθυσμού, φτάνοντας στα όρια ενός δημογραφικού εφιάλτη. Αντί ετέρας αναλύσεως, παραθέτω διαπιστώσεις που έρχονται στο φως της δημοσιότητας, τα τελευταία χρόνια, από αξιόπιστες πηγές   (πορίσματα στατιστικών ερευνών, δημογραφικές έρευνες βιο-ιατρικών ινστιτούτων, εγχωρίων και διεθνών  κ.λ.π. ): - Η Ελλάδα είναι η 3η πλέον γερασμένη χώρα του κόσμου. Το 1971 τα παιδιά υπερτερούσαν των ηλικιωμένων κατά 1.290.000. Σήμερα οι ηλικιωμένοι υπερτερούν των παιδιών κατά 550.000 άτομα! Το 2050 το 60% του ελληνικού πληθυσμού θα είναι μεγαλύτερο των 65 ετών! - Πυραμίδα ηλικιών : Τα παλαιότερα χρόνια αντιστοιχούσαν 3,5 άτομα ενεργού πληθυσμού προς ένα ηλικιωμένο. Το 2050 πιθανολογείται ότι, η αναλογία αυτή θα φτάσει στο 1,7 προς ένα. - Η γήρανση του πληθυσμού θα καλπάζει τα επόμενα χρόνια, γιατί οι νέοι, λόγω της ανεργίας δεν παντρεύονται και όσοι το τολμούν, τεκνοποιούν ένα παιδί, το πολύ δύο. - Κατ’ άλλη λακωνική διατύπωση : Η Ελλάδα γερνάει και δεν γεννάει. - Η υπογεννητικότητα στην Ελλάδα έχει λάβει εφιαλτικές διαστάσεις, μεταβάλλοντας τη χώρα σε ένα απέραντο γηροκομείο.           - Η Ελλάδα γερνάει και αργοπεθαίνει, χωρίς να ανανεώνεται, ώστε σε λίγες 10ετίες, ολόκληρες περιοχές της χώρας θα μείνουν χωρίς κατοίκους.           - Η Ελλάδα έχει Δπρ εδώ και χρόνια. Ο πληθυσμός γερνάει και δεν γεννιούνται αρκετά παιδιά, ώστε να υπάρχουν αρκετοί εργαζόμενοι, για να καλύπτουν τις ανάγκες όλων των κατοίκων της χώρας.           - Το Δπρ έχει φτάσει στο κόκκινο, σηματοδοτεί δε, σε βάθος χρόνου, την παντελή εξαφάνισή μας ως φυλής, από προσώπου γης.           - Από χωριό σε χωριό, οι υπερήλικες ξεπερνούν τους ντόπιους κατοίκους, αλλά και τους μετανάστες της εργατικής ηλικίας.           - Τα ζοφερά δημογραφικά δεδομένα της Ελλάδας, με τους θανάτους να υπερτερούν των γεννήσεων και με το πληθυσμό να γερνά τόσο γρήγορα,  σε συνδυασμό με την αύξηση του προσδόκιμου επιβιώσεως  (όλο και πιο πολλοί γέροι θα επιζούν ) οδηγούν στο συμπέρασμα ότι, σε μερικές 10ετίες η Ελλάδα πιθανόν να μη μπορεί να παράξει αρκετό πλούτο, για να φροντίσει τους ανθρώπους της και μπορεί να πάψει να είναι ένα βιώσιμο έθνος-κράτος. Κατά συνέπεια, το Δπρ είναι ο υπ’ αριθμόν 1 κίνδυνος που αντιμετωπίζει σήμερα η χώρα μας. Σε συνδυασμό δε με την αλματώδη αύξηση της ανεργίας, ιδίως των νέων, αποτελούν μία δαμόκλειο σπάθη, που επικρέμαται πάνω από τα κεφάλια όλων των Ελλήνων. Και καταλήγει ο απαισιόδοξος αναλυτής σε ένα requiem, για το μέλλον αυτού του τόπου : Οι Έλληνες κάθονται αδρανείς, παγωμένοι και φυτοζωούν με συντάξεις γερόντων, παγωμένοι γύρω από το ξόδι της Ελλάδας… Έτερος πάλι κοινωνικός μελετητής φτάνει στο άλλο άκρο, όταν προτείνει την…ελληνοποίηση όλων των παιδιών των μεταναστών, που γεννιούνται στη χώρα μας, σε μία απεγνωσμένη προσπάθεια ανανεώσεως, δίκην μεταγγίσεως νωπού ανθρώπινου δυναμικού, του γηράσκοντος  ελληνικού πληθυσμού. Το Δπρ δεν απαντάται μόνο στην Ελλάδα. Και οι άλλες χώρες της ΕΕ, ποιά λίγο, ποιά πολύ, αντιμετωπίζουν παρόμοιους κινδύνους συρρικνώσεως και γηράνσεως του πληθυσμού των. Η δημογραφική κρίση απειλεί στην ουσία ολόκληρη την Ευρώπη.  Έτσι, σύμφωνα με νεότερα στοιχεία, οι μισοί κάτοικοι της Ευρώπης, στο τέλος της τρέχουσας δεκαετίας, θα είναι άνω των 50 ετών (!) ενώ πληθυσμιακά θα παραμένουν στάσιμοι ή και θα λιγοστεύουν. Τα ανεπτυγμένα κράτη μετατρέπονται σιγά-σιγά σε χώρες γερόντων.  Η λελογισμένη ωστόσο ροή μεταναστών προς τις χώρες του δυτικού κόσμου, αποτελεί, κατά μία άποψη, ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και πηγή δυναμισμού για τις ευρωπαϊκές οικονομίες, δεδομένης της συρρικνώσεως και του ταχέος ρυθμού γηράνσεως του πληθυσμού των. Πέραν αυτών, ο πληθυσμός της Γης, από 7 δισεκατομμύρια που είναι σήμερα, υπολογίζεται να φτάσει το 2050 τα 9. Το 70% εν τούτοις αυτής της αυξήσεως θα λάβει χώρα σε 24 από τις φτωχότερες χώρες του κόσμου. Με τον κίνδυνο, η πλημμυρίδα των φτωχών λαθρομεταναστών να κατευθύνεται αμείωτη προς τις χώρες των γερόντων και της ευημερίας, προκαλώντας πληθυσμιακές αλλοιώσεις. Μέτρα κατά του Δπρ Δεν είναι στις προθέσεις του ομιλούντος, να υποδείξει ποια μέτρα πρέπει να θεσπισθούν, για την αντιμετώπιση του οξέος Δπρ. Σκοπός μου ήταν να προβάλω απόψε τις σημαντικότερες δυσμενείς συνιστώσες του προβλήματος και να επισημάνω πόσο επείγουσα καθίσταται η αντιμετώπισή τους. Ο σχεδιασμός μιας δημογραφικής πολιτικής καθώς και η λήψη όλων των αναγκαίων μέτρων, αποτελεί υποχρέωση του κράτους και μάλιστα επείγουσα. Οι εκάστοτε κυβερνήσεις και το κοινοβούλιο έχουν ύψιστο χρέος, μακροχρόνιου και συνεχούς ελέγχου της δημογραφικής πορείας της χώρας. Η αλήθεια είναι πως στη 10ετία 1995-2005 είχε συσταθεί μία διακομματική επιτροπή της Βουλής, που αφού μελέτησε και κατέγραψε το Δπρ, υπέβαλε σχετικές προτάσεις, οι οποίες δυστυχώς κατά το πλείστον αγνοήθηκαν. Γεγονός είναι βέβαια πως, τα όποια μέτρα αντιμετωπίσεως του Δπρ αναληφθούν, θα είναι κατ’  ανάγκην δύσκολα και δυσεφάρμοστα, γιατί προσκρούουν στη δομή και τις αρχές που δεσπόζουν σήμερα στην ελληνική κοινωνία. ( καλοπέραση κ.λ.π. ). Ενδεικτικά σημειώνω ανάμεσα στα μέτρα αυτά, τη στήριξη από την Πολιτεία της οικογένειας και του θεσμού του γάμου, την περαιτέρω μείωση της βρεφικής θνησιμότητας, τη στήριξη της μητρότητας, ιδίως της εργαζόμενης μητέρας ( αύξηση βρεφονηπιακών σταθμών, κίνητρα τεκνοποιίας, παράταση άδειας τοκετού, αύξηση των επιδομάτων πολυτεκνίας , σε συνδυασμό με φορολογικές ελαφρύνσεις κ.λ.π. ). Η αντιμετώπιση επί πλέον της υπογονιμότητας με τις νέες μεθόδους τεχνητής γονιμοποιήσεως, η βελτίωση της ποιότητας των δρόμων και η καλύτερη κυκλοφοριακή αγωγή των οδηγών αυτοκινήτων, η σταυροφορία τέλος κατά των αμβλώσεων κ.λ.π., συνιστούν αποφασιστικά βήματα, στο μάκρος του χρόνου, ικανά να μειώσουν τις τραγικές επιπτώσεις του Δπρ. Συμπερασματικά,, τα όσα εξέθεσα απόψε, σχετικά με το Δπρ της Ελλάδος, πιστεύω ότι ισχυροποιούν τη διαπίστωση, σύμφωνα με την οποία το πρόβλημα αυτό αποτελεί τον υπ’ αριθμόν 1 εθνικό κίνδυνο για τη χώρα μας. Σε συνδυασμό δε με το φάσμα της ανεργίας, ιδίως των νέων παραγωγικής ηλικίας, αποτελούν ένα εύφλεκτο μείγμα, που απειλεί πραγματικά την υπόσταση του έθνους μας. Οι καιροί ου μενετοί. Ας αναλάβουμε όλοι τις ευθύνες μας.- *Ομιλία στη Δημοτική Βιβλιοθήκη Πατρών στα πλαίσια των Φιλολογικών Βραδινών της Εταιρείας Λογοτεχνών Ν.Δ.Ελλάδας Δευτέρα 10 Φεβρουαρίου 2014

ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ ΒΑΣΙΛΗ ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΥ

                                      ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ ΒΑΣΙΛΗ ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΥ

ΣΤΗΝ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΩΝ

ΓΙΑ ΤΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ ΤΟΥ

«ΔΕΝ ΘΑ ΗΣΥΧΑΣΟΥΜΕ ΠΟΤΕ»

Δημοτική Βιβλιοθήκη Πατρών  Δευτέρα 7-1-2013

Αισθάνομαι την ανάγκη να ευχαριστήσω θερμά τον πρόεδρο της Εταιρείας Λογοτεχνών Ν. Δ. Ελλάδας   κ. Λεωνίδα Μαργαρίτη και το Δ.Σ. της Εταιρείας για την πρωτοβουλία τους να εντάξουν την παρουσίαση του βιβλίου μου στη σειρά των λογοτεχνικών τους εκδηλώσεων.

Οφείλω επίσης ζεστές και εγκάρδιες ευχαριστίες στον εισηγητή Μανόλη Πράτσικα. Εδώ να μου επιτρέψει να επιμείνω λίγο περισσότερο .Σε κάθε μοναχική πορεία, όπως αυτή της λογοτεχνίας-ειδικά της συγγραφής κάποιου ευμεγέθους μυθιστορήματος που η συγγραφή του κρατά 2 με 3 χρόνια, υπάρχουν κάποιοι που υποστηρίζουν ηθικά και λογοτεχνικά την προσπάθειά μας. Για μένα ο Πράτσικας στάθηκε ένας πολύτιμος φίλος και υποστηρικτής. Από το πρώτο μου μυθιστόρημα «Κάτοικος Πατρών» του 1998, με αγκάλιασε, με ενθάρρυνε και με τίμησε με την κριτική του.  Όταν συζητώ μαζί του αισθάνομαι πως μου προσφέρει από την πλούσια και αυθεντική λογοτεχνική του εμπειρία και κυρίως πως μου μεταγγίζει ενέργεια από την αστείρευτη δική του ζωτικότητα.

Πάντα με γενναιοδωρία, με ανιδιοτέλεια, και βέβαια, με ανεξάντλητο χιούμορ.

Όσοι  από εσάς έχετε επιλέξει το δρόμο της λογοτεχνίας, και είστε πολλοί απόψε εδώ, καταλαβαίνεται πόσο πολύτιμα είναι τέτοια συναπαντήματα με ανθρώπους σαν τον  Πράτσικα.

Μανόλη Πράτσικα, αγαπημένε μου Μάκη, σε ευχαριστώ,

Ο  ΚΩΣΤΗΣ  ΠΑΛΑΜΑΣ  ΚΑΙ  ΟΙ  ΑΓΩΝΕΣ  ΤΟΥ

                                                                         Παναγιώτη Καράμπελα      

Ο  Κωστής Παλαμάς δεν ήταν μόνο ένας μεγάλος  ποιητής, αλλά και ένας σοβαρός πνευματικός  άνθρωπος και αγωνιστής που συντέλεσε κατά πολύ στη διαμόρφωση του εθνικού μας βίου σε διάστημα μισού αιώνος, από το 1880 μέχρι το 1930 περίπου. Οι πνευματικοί και εθνικοί αγώνες  κάλυψαν πολλούς τομείς και εκδηλώθηκαν  σε θέματα εθνικά,  παιδείας,  κοινωνίας  και πολιτικά. Οι αγώνες του έγιναν με την πένα του και με την ποιητική του λύρα.

Ο Παλαμάς έζησε μέσα στο λαό και στάθηκε  κοντά του, ήταν συμμέτοχος  στις χαρές και τις λύπες του, αντιμετώπισε τα προβλήματά του και άγγιξε τις πληγές του. Ένιωσε τον παλμό του Έθνους και οραματίσθηκε μαζί του, τραγούδησε τους θριάμβους του και πόνεσε  για τις συμφορές του. Ονειρεύτηκε μια καινούρια Ελλάδα, αντάξια της  αρχαίας και εργάστηκε για το χτίσιμό της. Έψαλε  την Ελευθερία και την φαντάστηκε να απλώνει τα φτερά της σε όλους τους σκλαβωμένους Έλληνες ,που ζούσαν ακόμη τότε κάτω από τον τουρκικό ζυγό.

Ο Παλαμάς δεν ήταν ένας απόκοσμος και ονειροπόλος ή ουρανοβάμων ποιητής , ξεκομμένος από την κοινωνία και την πατρίδα. Ήταν ένας βαθυστόχαστος πνευματικός άνθρωπος και βίωσε όλα τα μεγάλα προβλήματα της εποχής του όχι μόνο σε εθνικό, αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο. Άλλοι τον είπαν ιδεολόγο επιστήμονα, άλλοι τον είπαν επαναστάτη και αναρχικό, γιατί πολέμησε με οξύτητα την διαφθορά στην κοινωνία της εποχής του. Άλλοι τον βάφτισαν κοσμοπολίτη , νεώτερο σοφιστή, νεωτεριστή και ανατροπέα «της καθεστηκυίας τάξεως» ή αλλοπρόσαλλο συνθηματολόγο.

Ίσως όλοι αυτοί οι χαρακτηρισμοί να βρίσκουν κάποια μικρά ή μεγάλη τεκμηρίωση μέσα στο τεράστιο έργο του. Πράγματι ο Παλαμάς ήταν πολυγραφότατος με δεκάδες ποιητικές συλλογές ,που αποτελούν μια σωστή βιβλιοθήκη .Μέσα σε αμέτρητες χιλιάδες στίχους βρίσκουν θέση πολλές φορές όλα τα μεγάλα προβλήματα της εποχής του.

Οι πιο πολλοί όμως τον είπαν και τον ένιωσαν Εθνικό ποιητή των Ελλήνων. Μερικοί μάλιστα, και Έλληνες και  ξένοι, τον κατηγόρησαν ως σωβινιστή και εθνικιστή. Γι’ αυτό και τον πολέμησαν σκληρά με αποτέλεσμα να μην πάρει το βραβείο « Νόμπελ ».

Σήμερα τον Παλαμά οι νεαροί φιλόλογοι τον αγνοούν και προτιμούν τους ειδυλλιακούς, τους συμβολιστές ,τους σουρεαλιστές με ιδιαίτερη προτίμηση στην ασύδοτη ποιητική θολοκουλτούρα. Το άσχημο είναι ότι και οι ιθύνοντες τα της παιδείας μας στο Υπουργείο Παιδείας δεν θέλουν να ακούνε για Παλαμά. Αλλά και για τους νεώτερους μεγάλους ποιητές μας, που τιμήθηκαν με το βραβείο Νόμπελ και τίμησαν την Ελλάδα διεθνώς, δεν διαθέτουν πολλές σελίδες στα βιβλία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. Έχουν αδυναμία στις μετριότητες των κατηγοριών, που αναφέραμε πιο πάνω.

Και όμως οι αγώνες του Παλαμά είναι επίκαιροι για την εποχή μας. Και πιο επίκαιρα είναι τα σατιρικά του ποιήματα με τα οποία κατακρίνει και στηλιτεύει αλύπητα τους δημαγωγούς της εποχής του, τους φανατικούς πατριδοκάπηλους, τους καταχραστές του δημοσίου χρήματος, τους υποκινητές των κοινωνικών και πολιτικών αναστατώσεων, την βαθιά διαφθορά της κοινωνίας κλπ. Γι’ αυτό είναι επίκαιρα τα σατιρικά του ποιήματα, πολλά από τα οποία νομίζει κανείς ότι είναι γραμμένα για την σημερινή διαφθορά, που μαστίζει  την ελληνική κοινωνία.

Ας δούμε ένα από τα «Σατιρικά  Γυμνάσματα»,που αντιπροσωπεύουν όλους τους μεγάλους αγώνες του ποιητή :

Ζαγάρια και τσακάλια και κοκόροι

Σηκωτοί κάθε τόσο στο ποδάρι

Μόρτηδες, λούστροι, αργοί ,λιμοκοντόροι

Στον αφέντη χαρά τους λανσάρει !

Και ποια είναι τα σωστά ποια τα μεγάλα

που  την ορμή τους δίνουν και τη χάρη;

προδότες οι Τρικούπηδες. Κρεμάλα !

Κι ο Ρωμιός ; Αφερίμ ! Μυαλό; Κουκούτσι

από τον καφενέ στην Πόλη μπαίνει

του ναργιλέ κρατώντας το μαρκούτσι.

Το σατυρικό αυτό ποίημα απηχεί τους αγώνες του Παλαμά για την επικράτηση της δημοτικής γλώσσας ,αλλά πιο πολύ τους πολιτικούς και εθνικούς αγώνες του για την αναγέννηση και αφύπνιση του Ελληνισμού. Ο Παλαμάς επί κεφαλής των σύγχρόνων του ποιητών, της γενιάς του 1880,όπως λέγεται, αγωνίσθηκε στο πλευρό του μεγάλου εθνικού ηγέτη, του Χαρίλαου Τρικούπη, ο οποίος είχε αποδυθεί σε ένα πολυμέτωπο αγώνα για την οργάνωση του Ελληνικού κράτους, την ανάπτυξη της οικονομίας και τον εκσυγχρονισμό.

Για να επιτευχθούν οι μεγάλοι αυτοί στόχοι, έπρεπε να γίνουν μεγάλα έργα υποδομής, δρόμοι, σιδηρόδρομοι, λιμάνια, που απαιτούσαν τεράστια χρηματικά ποσά . Επί πλέον έπρεπε να οργανωθεί ο στρατός  και το ναυτικό και να γίνουν πολυδάπανοι εξοπλισμοί, διότι πλησίαζε ο καιρός που θα κρινόταν η τύχη των υπόδουλων Ελλήνων σε Μακεδονία, Ήπειρο ,Θράκη ,νησιά του Αιγαίου.

Και ενώ αντιμετώπιζε τόσες δυσκολίες στην εφαρμογή του σχεδίου του για την ανάπτυξη της Ελλάδος και την αναπτέρωση του Ελληνισμού, χρειάστηκε να αντιπαλαίσει και με την διαφθορά και τη σαπίλα, που είχε κατακλύσει τη μικρή τότε Ελλάδα από την εποχή του Όθωνα..

Εστία και ορμητήριο της διαφθοράς  και της σαπίλας ήσαν τα ίδια τα ανάκτορα και οι αυλοκόλακες δημαγωγοί, με πρώτο τον Θεόδωρο Δηλιγιάννη, η λεγόμενη Εθνική Εταιρεία και άλλοι. Αρχιτέκτων  όμως της διαφθοράς και της ανωμαλίας ήταν ο διάδοχος τότε Κωνσταντίνος, ο κατόπιν Βασιλιάς του εθνικού διχασμού. Αυτός οργάνωνε διαδηλώσεις κατά του αναμορφωτή και δημιουργού της νεώτερης Ελλάδος Χαρίλαου Τρικούπη.

                  Ο Κωνσταντίνος με τους αυλοκόλακες επιστράτευαν όλα τα αποβράσματα της κοινωνίας και  δημιουργούσαν  επεισόδια, πότε για την γλώσσα, δηλαδή για την προστασία της καθαρεύουσας ,πότε για τα εθνικά θέματα, για να βρει η Ελλάδα στον πόλεμο με την Τουρκία. Τελικά τα κατάφεραν να διώξουν τον Τρικούπη και να οδηγήσουν την Ελλάδα στην εθνική συμφορά του 1897.

Αυτή τη διαφθορά ,την σαπίλα και την τυφλή δημαγωγία στηλιτεύει με καυστικό τρόπο και σαρκασμό ο Παλαμάς στα σατιρικά του ποιήματα. Στο ανωτέρω ποίημα δείχνει καθαρά τον αρχιτέκτονα της διαφθοράς Κωνσταντίνο στο στίχο : «Στον αφέντη χαρά που τους λανσάρει »…..

            Αλλά ο Παλαμάς είναι δίκαιος, αυστηρός και πικρόχολος δεν  «χαρίζει  κάστανα» σε κανένα, ακόμη και στο λαό. Ιδιαίτερα δείχνεται σκληρός στους μεγαλοκαρχαρίες της εποχής, που μαζί με τους δημαγωγούς ροκάνιζαν το δημόσιο χρήμα και την δημόσια περιουσία :

Στ’ ακάθαρτα κολλήστε μας του βούρκου

και πιο βαθιά. Πατήστε μας με κάτι

κι από το πόδι πιο σκληρό του Τούρκου.

Διαβασμένοι ,ντοτόροι, σπιρουνάτοι,

ρασοφόροι, δασκάλοι, ρουσφετλήδες

οικοπεδοφαγάδες, αβοκάτοι

Κομματάρχηδες  και κοτζαμπασήδες 

και της γραμματικής οι μανταρίνοι

και της πολιτικής οι φασουλήδες.

Ταρτούφοι, ραμπαγάδες, ταρταρίνοι

-Αμάν ! Αγά, στα πόδια σου ! άκου ! άκου!

Βυζαντινοί –Γασμούλοι-Λεβαντίνοι

Ρωμαίικο ,να ! Με γεια σου και χαρά σου.

Διαβάζοντας κανείς τα σατιρικά βέλη του Παλαμά διερωτάται : Άραγε τα έγραψε για την διαφθορά στην Ελλάδα του 1897-1909 ή είναι προφητείες για την σημερινή διαφθορά της Ελληνικής κοινωνίας, την οποία βλέπουν οι άρχοντές μας και την παραδέχονται, αλλά δεν κάνουν τίποτε για να την εξαλείψουν; Αντίθετα μάλιστα την καλύπτουν και την εκτρέφουν με ύποπτους νόμους κάθε φορά.

ΣΟΦΙΑ ΚΛΗΜΗ-ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΥ

ΣΟΦΙΑ ΚΛΗΜΗ-ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΥ

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΚΑΙ  ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Γεννήθηκε στην Αλεξανδρούπολη όπου και εργάσθηκε στην Τράπεζα της Ελλάδος ενώ τα τελευταία χρόνια εργάσθηκε στο κεντρικό υποκατάστημα στην Πάτρα μέχρι της συνταξιοδοτήσεώς της.

Η πρώτη της επίσημη εμφάνιση στον πνευματικό στίβο έγινε το 1958 με τη βράβευση της συλλογής διηγημάτων της με τον τίτλο: «Σταχολόγια» σε Κρατικό Λογοτεχνικό Διαγωνισμό, από την Ακαδημία Αθηνών και την Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών.

 Ασχολήθηκε με το μυθιστόρημα, το διήγημα, την ποίηση, το δοκίμιο, την κριτική βιβλίου κ.λ.π.

Έχει πραγματοποιήσει με μεγάλη επιτυχία ομιλίες στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη, την Πάτρα και σε άλλες πόλεις της χώρας.

 Συνεργάσθηκε με το Πανεπιστήμιο Πατρών και την ΕΡΤ η οποία της είχε αναθέσει τακτική εβδομαδιαία εκπομπή με τίτλο «Ιστορικές αναδρομές στην Πάτρα».

Χρημάτισε μέλος της  Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών και τελευταία Γενική Γραμματέας της Εταιρείας Λογοτεχνών Νοτιοδυτικής Ελλάδος.

Έργα της  περιλαμβάνονται στη «Θαλασσινή Ανθολογία» του Πάνου Παναγιωτούνη, στην Ανθολογία Λόγου και Τέχνης των Τραπεζικών σ’ όλες τις ανθολογίες της Εταιρείας Λογοτεχνών, ενώ το περιοδικό ΕΝΔΟΧΩΡΑ είχε εκδώσει ειδικό τιμητικό αφιέρωμα για τη ζωή και το έργο της.(Τεύχος 51-52/1997).

Είχε  ασχοληθεί ακόμη με τη ζωγραφική και είχε λάβει μέρος σε ομαδικές εκθέσεις στην πόλη των Πατρών ενώ τις είχαν απονεμηθεί  τιμητικά μετάλλια και διακρίσεις από Δήμους, Οργανισμούς και Πνευματικά και Πολιτιστικά σωματεία για την προσφορά της στα γράμματα.

Είχε γράψει το σενάριο της κινηματογραφικής ταινίας  του Σταμάτη Τσαρουχά με τίτλο «Ανθός της Λίμνης» το οποίο και έλαβε πολύ καλές κριτικές.

Κυκλοφόρησαν τα εξής βιβλία της:

 «Το χέρι του Θεού» Μυθιστόρημα Αλεξανδρούπολη  1959.

 «Φονιάδες» Διηγήματα. Αλεξανδρούπολη 1967.

 «Στο δένδρο του ερημίτη»Ιστορική Μυθιστοριογραφία. Πάτρα 1980.

 «Εξομολογήσεις» Πεζογραφήματα Εκδόσεις Σμυρνιωτάκη Αθήνα 1990.

 «Έρωτας παρά φύσιν» Πεζογραφήματα. Εκδόσεις ΜΕΤΡΟΝ Αθήνα 1994.

 «Καβείρια Μυστήρια» Μελέτη. Έκδοση Μορφωτικού Ομίλου Κομοτηνής. Κομοτηνή 1980.

 «Χατζή Αντώνης και Δόμνα Βισβίζη, οι Θρακιώτες αγωνιστές του 21» Μελέτη ΄Εκδοση Μορφωτικού Ομίλου Κομοτηνής Κομοτηνή 1981.

          «Το μοιρολόι του Χριστού». Μελέτη, Έκδοση  Μορφωτικού Ομίλου Κομοτηνής. Κομοτηνή 1982. «Η σάτιρα στο θρακιώτικο τραγούδι» Μελέτη, Έκδοση Μορφωτικού Ομίλου Κομοτηνής, Κομοτηνή

«Γεώργιος Βιζυηνός». Μελέτη. Έκδοση Συλλόγου Αλεξανδρουπολιτών Αθήνας, Αθήνα 1988.

 «Στο δένδρο του ερημίτη» Μυθιστόρημα Δεύτερη έκδοση Εκδόσεις Ερωδιός, Θεσσαλονίκη 1996.

           Η Σοφία Κλήμη-Παναγιωτοπούλου απεβίωσε  την 29-9-2001 στη Πάτρα και ετάφη στο Β΄ Κοιμητήριο των Πατρών.

          Την πλούσια βιβλιοθήκη της κληροδότησε  στην Εταιρεία Λογοτεχνών Ν.Δ. Ελλάδος ενώ η Εταιρεία Λογοτεχνών με απόφαση του Διοικητικού της Συμβουλίου λόγω ελλείψεως καταλλήλου χώρου για στέγασή της την προσέφερε στη Δημοτική Βιβλιοθήκη Πατρών η οποία ίδρυσε  ιδιαίτερο  τμήμα της στο Νότιο Διαμέρισμα με την ονομασία Βιβλιοθήκη Σοφίας Κλήμη-Παναγιωτοπούλου.

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΣΟΦΙΑΣ ΚΛΗΜΗ-ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΗ ΟΜΙΛΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΣΟΦΙΑΣ ΚΛΗΜΗ-ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΥ
Γενικής Γραμματέως της Εταιρείας Λογοτεχνών
ΣΤΗ ΟΜΙΛΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ
ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟ ΒΡΑΔΙΝΟ
24-11-1997

Σ’ αυτό το πρώτο φετινό Φιλολογικό Βραδινό της Εταιρείας Λογοτεχνών Ν.Δ. Ελλάδος, σας καλωσορίζουμε από καρδιάς.
Αξιότιμοι εκπρόσωποι των αρχών αγαπητοί μας φίλοι σας ευχαριστούμε θερμά για την παρουσία σας κοντά μας στη φιλόξενη Δημοτική Βιβλιοθήκη που με τη συνεργασία της διοργανώνονται αυτές οι εκδηλώσεις εδώ και δύο χρόνια.
Την έναρξη, εφέτος ,πραγματοποιεί ο Πρόεδρος της Εταιρείας μας κ. Λεωνίδας Μαργαρίτης με θέμα:
«Η Θεολογία του Καζαντζάκη».
Σαράντα χρόνια πριν, με την απουσία της επίσημης Εκκλησίας και του Κράτους ένας μοναχικός ιερέας ,συνοδευόμενος από ολάκερο τον Κρητικό λαό ,έψαλε τη νεκρώσιμη ακολουθία κι απόθεσε στη Βίγλα του Μαρτινέγκο τη σορό του Νίκου Καζαντζάκη.
Ένα σβώλο Κρητικό χώμα-όπως αυτοχαρακτηρίσθηκε ο Καζαντζάκης-ένα σβώλο Κρητικό χώμα που ζυμώθηκε μ’ αίμα, δάκρυο κι ιδρώτα, γίνηκε άνθρωπος, πήρε τον ανήφορο, σκαρφάλωσε αγκομαχώντας το σκοτεινό όγκο του Θεού, να βρει το πρόσωπό του.
Κι όταν ,απελπισμένος πια ,ένοιωσε πως ο σκοτεινός αυτός όγκος (του Θεού) δεν έχει πρόσωπο-κατά την αναφορά του στον Γκρέκο»-Τι καινούργιος, όλο αναίδεια και τρόμο, αγώνας: να πελεκήσει την ακατέργαστη κορφή και να της δώσει πρόσωπο-το πρόσωπό του»! ομολογεί ,με συντριβή, τούτος ο σβώλος από το άγριο Κρητικό χώμα που στροβιλίστηκε κι έγινε αγωνιζόμενος άνθρωπος.
Επηρεασμένος βαθύτατα από τον Νίτσε, ο Καζαντζάκης ενσαρκώθηκε το ρόλο του υπέρ-ανθρώπου που δύναται ν’ ανοίξει αμάχη με τη μοίρα(τον ίδιο το Θεό).
Αισθήματα ανεστιότητας και περιπλάνησης η γνωριμία διαφορετικών πολιτισμών, η μελέτη των θρησκειών, τον ωθούν να σπρώχνει τις ιδέες του από σκαλοπάτι, ψηλά και ψηλότερα, ως το Μεσσιανισμό.
Να σώσει -λέει-τον άνθρωπο, για την πορεία του οποίου αισθανόταν υπεύθυνος. Αυτός ο αγώνας του!
Ο Καζαντζάκης εκτός από μυθιστοριογράφος και ποιητής, είναι (κυρίως αυτό) στοχαστής.
Ο ίδιος ονομάζει «πάρεργο» όλα του τα βιβλία. «Έργο» χαρακτηρίζει μόνο την «Οδύσσεια» του.
33.333 στίχοι. Τριπλάσιο σχεδόν από την «Οδύσσεια» του Ομήρου, το πιο μακρό ποίημα της λευκής φυλής. «Ιδού το έργο μου πάνω στη γη» θα καυχηθεί ο Καζαντζάκης.
-Είσαι περίσσια περήφανος Μενεγή, σαν τον Εωσφόρο.(βάζει να του λέει ο Γκρέκο στην «αναφορά» του σ’ αυτόν).
-Όχι –του απαντά-είμαι περίσσια μόνος.
Μέσα στην «Οδύσσεια» στοιβαγμένες όλες οι ιδέες του Καζαντζάκη για την εικόνα του Θεού, για την εξέλιξη της σύλληψής του απ’ το νου του ανθρώπου ως το φτάσιμο στην ανώτατη βαθμίδα με την παράσταση μιας σαΐτας-ενός βέλους που εκτοξεύεται προς το άπειρο σύμπαν.
΄Όμως-και πως θα γινόταν αλλιώς;
-O σβώλος που έγινε αγωνιζόμενος άνθρωπος-ύστερα από το στροβίλισμα του στη συμπαντική σκέψη-ξαναγύρισε στη γη του να ξαποστάσει.
Μένει η κραυγή-της απόγνωσης νομίζω-η τρομερή ρήση του, αποτυπωμένη πάνω στο απέριττο μνήμα:
Είμ’ ελεύθερος. Αδέσμευτος από κάθε φόβο και πάσα ελπίδα αλλά και από κάθε προσπάθεια αναζήτησης.
Κυρίες και Κύριοι,
Ο αγαπητός Πρόεδρος της Εταιρείας μας κ. Λεωνίδας Μαργαρίτης, έγκριτος Δικηγόρος της πόλεώς μας, Δημοτικός Σύμβουλος Πατρέων, με κοινωνική προσφορά γνωστή σε όλους, θα μας δώσει τις απόψεις του πάνω στο θέμα
«Η Θεολογία του Καζαντζάκη» με τον τρόπο που εκείνος επέλεξε και ξέρει να το χειρισθεί.
Ας τον ακούσουμε προσεκτικά…

ΣΗΜΕΙΩΣΗ Λ.Γ. Μαργαρίτη.
Σήμερα (7-2-2014) άνοιξα ένα ξεχασμένο φάκελο και ανέσυρα τον πρόλογο σε μια ομιλία μου, που είχε κάνει τότε (24-11-1997) η αείμνηστη πλέον Γενική Γραμματέας της Εταιρείας μας Σοφία Κλήμη-Παναγιωτοπούλου. Το κείμενο αναρτώ στη μνήμη της 13 χρόνια μετά το θάνατό της και 17 χρόνια από τη μέρα της εκφώνησης του.