«ΓΑΜΗΛΙΟ ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΟ ΜΕΤΩΠΟ» ΤΟΥ ΛΕΩΝΙΔΑ ΜΑΡΓΑΡΙΤΗ

ΕΥΛΑΒΙΚΟ ΜΝΗΜΟΣΥΝΟ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΜΑΧΗΤΕΣ ΤΟΥ 1940

«ΓΑΜΗΛΙΟ ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΟ ΜΕΤΩΠΟ» ΤΟΥ ΛΕΩΝΙΔΑ ΜΑΡΓΑΡΙΤΗ

Γράφει ο Φώτης Δημητρόπουλος

Φιλόλογος

       Ο δικηγόρος-συγγραφέας Λεωνίδας Γ.Μαργαρίτης στο πρόσφατο βιβλίο του (η έκδοσή του συμπίπτει με την Πολεμική Γιορτή των Πατρών 17 Δεκ.) «ΓΑΜΗΛΙΟ ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΟ ΜΕΤΩΠΟ» δημοσιοποιεί τις εντυπώσεις και τις επιστολές του πατέρα του Γεωργίου Κ.Μαργαρίτη από το Αλβανικό μέτωπο 1940-41. Και δικαίως θεωρεί την έκδοση ως εκπλήρωση ιερού χρέους στη μνήμη του πατέρα του. Η καταγραφή όμως ενός τέτοιου υλικού που προέρχεται από απλούς μαχητές  εκείνου του πολέμου, πέρα από την αναμφισβήτητη ιστορική αξία της, επιτελεί και ευλαβικό μνημόσυνο όλων εκείνων των άγνωστων στρατιωτών  που τα γράμματά τους χάθηκαν, κι αυτών που δεν έγραψαν γιατί ήσαν αγράμματοι ή γιατί πρόλαβε το φασιστικό βόλι και τους έκοψε νωρίς το νήμα της ζωής. Κι ήσαν όλοι αυτοί αρκετοί. Κι αν έγραφαν, πάλι κάπως έτσι, απλά, ταπεινά, ανθρώπινα θα έγραφαν, όπως ακριβώς διαβάζουμε στις 38 αυθεντικές δημοσιευμένες επιστολές του Γ.Κ.Μαργαρίτη σταλμένες από 3 Νοεμ.1940 μέχρι 10 Απρ.1941, σαν να ήθελε ο αποστολέας τους να βάλει μερικές ακόμα πινελιές στο πανόραμα της λαϊκής εικονογραφίας για το 1940-41.

       Όπως διαβάζουμε στο βιβλίο τον Γ.Μαργαρίτη, έναν απλό χωρικό από την Κελεβή (Κόροιβο) της γειτονικής μας Ήλιδας αμέσως μετά το "χορό του Ησαΐα" στις 27 Οκτωβρίου-Κυριακή του 1940, η μοίρα τον έμπλεξε στα παιχνίδια της, που κάποτε μοιάζουν με μυθοπλασίες, και τον έστειλε επιστρατευμένο στις 28-Οκτωβρίου-Δευτέρα σε…γαμήλιο ταξίδι στο μέτωπο, στο χορό του πολέμου. Έτσι ο νιόπαντρος αφήνει τη λευκή παστάδα του γάμου και τ’άσπρα νυφιάτικα στο χωριό του και μαζί με τ’άλλα, τα ωραία παιδιά της Ελλάδας του 1940, χορεύει στις κάτασπρες βουνοκορφές της Πίνδου στη χιονισμένη Ήπειρο. Όμως ο Γ.Μαργαρίτης μπήκε σ’αυτό το χορό οπλισμένος με την αρματωσιά μιας αγάπης, μιας ακατανίκητης αγάπης για την οικογένειά του, τους δικούς του και την Πατρίδα, «τη Μητέρα Ελλάδα» που είναι διάχυτη σε όλα τα γράμματά του· μπήκε στο χορό του πολεμικού μετώπου οπλισμένος με την άδολή Πίστη στο Θεό. Απλωμένη αυτή η πίστη σε όλα τα γράμματά του· παντού βουίζουν οι φράσεις του «…με τη Δόξα του Θεού…χίλιες του Δόξες….με τη βοήθεια του Μεγαλοδύναμου….»· μπήκε στο χορό αρματωμένος με τη συντροφιά της ελπίδας…….«Έχω μεγάλες ελπίδες….…να επανέλθουμε δαφνοστεφανωμένοι Νικητές …». Η Αγάπη, η Πίστη και η Ελπίδα έδωσαν ρυθμό και μουσική στα γράμματα του απλού στρατιώτη και φανερώνουν, μετά από 72 χρόνια που έρχονται στο φως χάρη στην εκδοτική προσφορά του Λεωνίδα Μαργαρίτη, ότι ο «…φουκαράς» (28^η επιστ.) στρατιώτης που περιμένει εναγωνίως όχι χρήματα αλλά «κάτι, για ξελιγούριασμα» (28^η επιστ. κ’αλλού) και στέλνει απλοϊκά χαιρετίσματα σε κάθε του γράμμα «στη Χρυσάνθη, Γιαννούλα, Αγγέλω, Ειρήνη, Θανάσω, στον Πάνο, Ντίνο, Αχιλλέα, Μίμη, στους Παπαναστασόπουλους, Αγγελόπουλους, Λαλέους, Χαϊδέους, Δουλαβερέους…»και σ’όλες τις οικογένειες της εγγύς της Γαστούνης περιοχής! Και μένω σε λίγα από τα διαλαμβανόμενα ονόματα για να καταλάβουμε εμείς οι αποκλεισμένοι στον εαυτό μας "συγκάτοικοι" της ίδιας πολυκατοικίας πόσο κοινωνικοί, πόσο κοντά ήσαν ο ένας με τον άλλον οι πατέρες μας και οι παππούδες μας …

        Οι επιστολές αυτές, πολύτιμο κειμήλιο για την οικογένεια του Λ.Μαργαρίτη έχουν πολλαπλή σημασία για τους φιλολόγους μελετητές της επιστολογραφίας όσο και γενικότερα για τον ενδιαφερόμενο να προσεγγίσει μια συγκεκριμένη  χρονική περίοδο και μάλιστα πολεμική από άποψη κοινωνιολογική και ψυχολογική. Θα διαπιστώσει όχι μόνο την ανθρώπινη πλευρά εκείνων των απλών στρατιωτών που εχθροί και σύμμαχοί τους είπαν "ήρωες" αλλά κυρίως το ηθικό μεγαλείο που φωλιάζει στους ταπεινούς της ιστορίας.

       Στο βιβλίο του (εμπλουτισμένο με πολλές φωτογραφίες και χάρτες) ο Λεωνίδας Μαργαρίτης παραθέτει και αρκετές σελίδες μιας ημερολογιακού τύπου αφήγησης του Γ.Κ.Μαργαρίτη για την πορεία προς το μέτωπο, για μάχες με τους Ιταλούς, για τη ζωή των στρατιωτών στους καταυλισμούς (ακόμα και για τη διασκέδασή τους) για τις αντιδράσεις των Ιταλών αιχμαλώτων και για την επιστροφή του Απρίλη του ʾ41. Σε αρκετά σημεία μάλιστα  υπομνηματίζει διαφωτιστικά, πρόσωπα, τόπους, γεγονότα κτλ της αφήγησης. Παραθέτει επίσης αποσπάσματα από δημοσιευμένες αναμνήσεις συμπολεμιστών του Γ.Μαργαρίτη, κυρίως από τη δράση του 12^ου Συντάγματος Πεζικού για συνεκτίμηση των όσων εκείνος γράφει. Πρόκειται για τις αναμνήσεις και εντυπώσεις των Κ.Τριανταφύλλου, Ανδρ.Σινούρη, Βασ.Τσούκαλη και Κάρολου Καντούνη.

       Νομίζω, πως ο ιστορικός, διαβάζοντας τις επιστολές και τις αφηγήσεις για τον Ελληνο-Ιταλικό πόλεμο του Γ.Κ.Μαργαρίτη και των συμπατριωτών του θα αποκομίσει κάτι διαφορετικό απ’όσα του δίνουν τα πολεμικά ανακοινωθέντα, τα επίσημα στρατιωτικά έγγραφα, τα εκδοθέντα απομνημονεύματα από στρατιωτικούς και πολιτικούς ηγέτες, οι δημοσιογραφικές περιγραφές ακόμα και οι χαλκευμένες από πολιτικές σκοπιμότητες ειδήσεις της εποχής. Θα διαβάσει και την άλλη πλευρά-πολλές φορές αθέατη- της Ιστορίας, αυτή που γράφει μέσα στη φρίκη του πολέμου ο άγνωστος στρατιώτης -όχι ο επώνυμος ιστοριογράφος- με την αυθεντική και ειλικρινή φωνή του, αγωνιζόμενος για την Πατρίδα-Μητέρα κι αντιμετωπίζοντας το θάνατο αγκαλιασμένος με τη Ζωή· ο στρατιώτης που πήγε στον πόλεμο με την ξιφολόγχη στραμμένη στον εχθρό αλλά την καρδιά γαντζωμένη πίσω στο χωριό του, στη ζωή με τους δικούς του ανθρώπους· ο στρατιώτης που αγνοεί τους διεθνείς συσχετισμούς και τους επιτελικούς σχεδιασμούς αλλά πιστεύει ακράδαντα ότι «…ο Θεός είναι γενικός Επιτελάρχης του Στρατού του…»(επιστ.29^η) κι έχει ζωντανή την εθνική συνείδηση ώστε να μεθύσει από το Παλαμικό «κρασί του 21» (χωρίς ίσως ποτέ να έχει ακούσει το στίχο του Κ.Παλαμά «μεθύστε με τ’αθάνατο κρασί του 21!») και να νοιώθει στις φλέβες του τη δόξα των «Μαρκομποτσαρέο-μιαούληδο-κολοκοτρωνέ-οδυσσεανδρούτσηδων»…(επιστ.21^η). Φαντάζομαι ότι αυτούς τους αγνούς πατριώτες που έχοντας αυτές τις πεποιθήσεις αντιστάθηκαν στη φασιστική επίθεση, όσο και αν τους ειρωνεύονται ως αφελείς ή θρησκόληπτους οι τωρινοί κονδυλοφόροι της εθνοαποδόμησης, δεν θα μπορέσουν  να τους χαρακτηρίσουν τουλάχιστον ως εθνικιστές φασίστες!

      Διαβάζοντας τέλος το βιβλίο του Λ.Μ ιδιαίτερα οι Πατρινοί θα μάθουν και μερικές σελίδες που έγραψε και σε κείνον τον πόλεμο το περίφημο 12° Σύνταγμα ΠΖ χάρη στην ηρωική δράση και στις θυσίες των στρατιωτών του (Είχε έδρα την Πάτρα 1905-1957, όπου βρίσκεται σήμερα το ΚΕΤΧ και στις τάξεις του υπηρετούσαν κατά κανόνα οι προερχόμενοι από την Δυτ.Ελλάδα και τα Επτάνησα. Συμμετείχε ενεργά σε όλους τους νικηφόρους πολέμους από το 1912) και θα καταλάβουν γιατί θα πρέπει επίσημα να θεσμοθετηθεί η Πολεμική Γιορτή των Πατρών. Και προπάντων οι νεώτεροι θα αντιληφθούν ότι δεν γράφτηκε άδικα το «Άξιον Εστί» του Οδ.Ελύτη με τους πολυτραγουδισμένους στίχους του και θα νοηματοδοτήσουν στίχους  όπως׃

«Του Θεού το στάρι στα ψηλά καμιόνια

το φόρτωσαν και πάει….» ή

«χαράζω τις φλέβες μου και κοκκινίζουν τα όνειρα….

….Μακρινή Μητέρα Ρόδο μου Αμάραντο… »