ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟ ΒΡΑΔΙΝΟ.
ΠΡΩΤΗ ΟΜΛΙΑ ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΩΝ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΩΝ ΒΡΑΔΙΝΩΝ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΩΝ ΝΟΤΙΟΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΣΕ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΗ ΣΤΕΓΗ ΓΡΑΜΜΑΤΩΝ "ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΛΑΜΑΣ"
ΔΕΥΤΕΡΑ 23-10-2023
ΘΕΜΑ
ΔΑΣΚΑΛΟΣ: ΣΤΥΛΟΒΑΤΗΣ
ΚΑΙ ΨΥΧΗ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΠΟΧΗΣ
( Η Αναγκαιότητα της επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών της
Μέσης Εκπαίδευσης στις επιστήμες της Αγωγής, μέσα από το πρίσμα της διαδρομής
ενός εκπαιδευτικού στις σχολικές αίθουσες).
Α. Ο ρόλος του εκπαιδευτικού στο σχολείο και τη
κοινωνία
Αν παρακολουθήσουμε τις εξελίξεις στο χώρο της
εκπαίδευσης, θα διαπιστώσουμε ότι εδώ και πολλά χρόνια επαναλαμβάνεται το ίδιο
πάντα φαινόμενο. Γίνονται συνεχώς
αλλαγές και μεταρρυθμίσεις στη Παιδεία, οι οποίες
επικεντρώνονται σε ένα και μόνο ζήτημα στο εξεταστικό, δηλαδή στο τρόπο
εισαγωγής των μαθητών στη Τριτοβάθμια Εκπαίδευση.
Για το σκοπό αυτό συχνά αλλάζουν τα αναλυτικά
προγράμματα, συγγράφονται καινούργια βιβλία, δημιουργούνται νέα σχολικά
εργαστήρια, καινούργια κτίρια, προβληματιζόμαστε για τον τρόπο αξιολόγησης των
μαθητών ενίοτε και των διδασκόντων καθώς και για άλλα σοβαρά ζητήματα που
κανείς δεν αμφισβητεί την σπουδαιότητά τους.
Εκείνος όμως που βρίσκεται στον πυρήνα της
Εκπαίδευσης, στη καρδιά της Παιδείας, αυτός που θα κάνει πράξη τους όποιους
σχεδιασμούς, τις όποιες μεταρρυθμίσεις μέσα στο Σχολείο, ο εκπαιδευτικός, ο
δάσκαλος αφήνεται στο περιθώριο ή τουλάχιστον δεν είναι στο επίκεντρο των
εκάστοτε μεταρρυθμίσεων.
Το αποτέλεσμα είναι πάντα το ίδιο, η Παιδεία νοσεί,
είναι ο βαριά ασθενής και η θεραπεία φαίνεται πολύ δύσκολη.
Γιατί όσο τέλεια αναλυτικά προγράμματα, ωραία βιβλία,
σύγχρονα εργαστήρια, καινούργια σχολικά κτίρια και αν έχουμε δεν έχουν καμία
αξία αν δεν υπάρχει ο σωστός εκπαιδευτικός <<ο μαέστρος>> εκείνος
που θα συντονίσει όλα αυτά για να έχουμε το επιθυμητό αποτέλεσμα την αναβάθμιση
της Παιδείας.
Ο εκπαιδευτικός είναι το αναντικατάστατο στοιχείο της
όλης εκπαιδευτικής διαδικασίας.
Σαν δάσκαλος δένεται με την αίθουσα διδασκαλίας. Μέσα
σ’ αυτή συντελείται η διαλεκτική αλληλεπίδραση με τους μαθητές του, διδάσκει
αλλά ταυτόχρονα διδάσκεται, πολλές φορές συνεπαίρνεται από το έργο του και
ξεχνά όλα του τα προβλήματα, όταν μάλιστα βλέπει το χαμόγελο στο πρόσωπο των
μαθητών του η χαρά και η ικανοποίησή του δεν περιγράφονται.
Για να μπορέσει όμως ο εκπαιδευτικός να επιτελέσει
σωστά το πολύ μεγάλο έργο του πρέπει να πληρούνται κάποιες προϋποθέσεις τόσο
απ’ αυτόν, όσο και από τη πολιτεία.
Ο εκπαιδευτικός δεν είναι μόνο ένας επιστήμονας ή απλά
ένας επαγγελματίας.
Πρέπει να είναι για τους μαθητές του και τη κοινωνία
γενικότερα, ο ειδικός επιστήμονας, ο δάσκαλος, ο παιδαγωγός, ο
επικοινωνιολόγος, ο ψυχολόγος, ο αδέκαστος δικαστής, αλλά και ο φίλος, ο δικός
τους άνθρωπος.
Σαν επιστήμονας πρέπει να κατέχει στο μεγαλύτερο βαθμό
το αντικείμενο που θα διδάξει, αλλά και να έχει ευρύτερες γνώσεις.
Σαν δάσκαλος πρέπει να έχει μεταδοτικότητα, να μην
είναι μηχανικός φορέας της γνώσης, να μεταδίδει γνώσεις στους μαθητές, αλλά
ταυτόχρονα να διεγείρει και την κριτική τους σκέψη.
Σαν παιδαγωγός πρέπει με την προσωπικότητά του να
επηρεάζει τον διδασκόμενο, να του μεταλαμπαδεύει αρχές και αξίες, να είναι ένας
οδηγητής, ένας φωτοδότης, ένας σπορέας. Για να μπορέσει όμως ο εκπαιδευτικός να
λειτουργήσει προς αυτή τη κατεύθυνση πρέπει πρώτα απ’ όλα να έχει το χάρισμα
της επικοινωνίας. Πρέπει να μπορέσει να επικοινωνήσει προσωπικά με καθένα
μαθητή του, να τους πείσει για την αξία και για την χρησιμότητα αυτών που
διδάσκει, σεβόμενος απόλυτα την προσωπικότητα, την ατομικότητα και τον
ιδιαίτερο τρόπο που μαθαίνει ο κάθε μαθητής.
Εδώ νομίζω ότι βρίσκεται όλο το πρόβλημα. Τίθεται το
φιλοσοφικό-ρητορικό ερώτημα.
Ο δάσκαλος γεννιέται ή γίνεται; Πιστεύω ακράδαντα στη χρυσή
τομή.
Πρέπει βέβαια να υπάρχει το μεράκι, ο έρωτας θα έλεγα
με τη διδασκαλία, αλλά ταυτόχρονα χρειάζεται και η μελέτη, η επιμόρφωση, η
αυτομόρφωση, η δια βίου εκπαίδευση.
Βέβαια μπαίνει και το άλλο ερώτημα. Διαλέγει πάντα ο
άνθρωπος την εργασία που κάνει. Με άλλα λόγια όλοι οι εκπαιδευτικοί είχαν σαν
πρώτη τους επιλογή το επάγγελμα αυτό ή έχουν το ταλέντο, την θεία δωρεά γι’
αυτή την αποστολή; Λέω αποστολή γιατί θεωρώ τη δουλειά του εκπαιδευτικού
λειτούργημα και όχι επάγγελμα. Πολλοί ίσως ναι, άλλοι πάλι ίσως όχι.
Γιατί αφ’ ενός μεν ο Σχολικός Επαγγελματικός
Προσανατολισμός τα τελευταία χρόνια έχει μπει στα σχολεία, σαν μάθημα δε είναι
υποβαθμισμένο, αφ’ ετέρου δε το σύστημα των εισαγωγικών εξετάσεων ήταν και
είναι τέτοιο που πρέπει να είσαι πολύ καλός αλλά και πολύ τυχερός για να
πετύχεις στη σχολή πρώτης προτίμησής σου.
Ο εκπαιδευτικός πρέπει να είναι και ψυχολόγος. Έχει να
κάνει με παιδιά ηλικίας 6-18 χρονών, ηλικίες που είναι οι πιο εύπλαστες και πιο
ευαίσθητες.
Ιδιαίτερα δε ο εκπαιδευτικός της Δ/θμιας Εκπ/σης έχει
να αντιμετωπίσει εφήβους, μια ηλικία που χαρακτηρίζεται από εντάσεις,
αμφισβητήσεις, συναισθηματικές εξάρσεις, ενθουσιασμούς και απογοητεύσεις.
Χρειάζονται σοβαρές γνώσεις ψυχολογίας για να διαγνώσει ο εκπαιδευτικός τον
ιδιαίτερο ψυχισμό του κάθε μαθητή και να τον χειρισθεί κατάλληλα, δεν είναι
καθόλου εύκολη υπόθεση.
Ο εκπαιδευτικός ακόμα πρέπει να έχει αναπτυγμένο στον
ύψιστο βαθμό το περί δικαίου αίσθημα. Καλείται κάθε μέρα μέσα στη τάξη να
απονείμει την τιμωρία αλλά και τον έπαινο ανάλογα με τις πράξεις των μαθητών
του. Ξέρετε οι μαθητές μας είναι οι καλύτεροι κριτές μας. Έχουν περάσει πολλά
χρόνια που τελείωσα το σχολείο όμως οι στιγμές που αδικήθηκα από τους δασκάλους
μου έχουν μείνει χαραγμένες ανεξίτηλα στο μυαλό μου.
Τέλος ο εκπαιδευτικός πρέπει να είναι ο φίλος των
μαθητών, ο δικός τους άνθρωπος, εκείνος στον οποίο θα ανοίξουν τη καρδιά τους,
θα ακουμπήσουν τα προβλήματά τους, τις σκέψεις τους, τους στοχασμούς τους.
Ας δούμε τώρα τις υποχρεώσεις της πολιτείας απέναντι
στον εκπαιδευτικό, τον άνθρωπο εκείνο που του έχει αναθέσει αυτή τη μεγάλη
αποστολή, να μάθει τα παιδιά μας γράμματα, όπως λέει ο λαός μας.
Πιστεύω ότι θα πρέπει να του εξασφαλίζει κοινωνικό και
επιστημονικό κύρος, παρέχοντας του τα απαραίτητα εφόδια κατά τη διάρκεια των
σπουδών του, αλλά και διαρκή ενημέρωση-επιμόρφωση σε όλη τη σταδιοδρομία του. Η
επιστήμη εξελίσσεται, οι νέες τεχνολογίες εισέρχονται δυναμικά στο χώρο του
σχολείου, τα παιδαγωγικά συστήματα τροποποιούνται, τα αναλυτικά προγράμματα
αλλάζουν, συγγράφονται καινούργια βιβλία και ο εκπαιδευτικός θα πρέπει να
συμβαδίζει με τις εξελίξεις της επιστήμης, και όχι να ακολουθεί ασθμαίνων.
Β. Το περιεχόμενο των σπουδών του εκπαιδευτικού
σήμερα.
Θα πρέπει τώρα να ανατρέξουμε στη φυσιογνωμία, στο
προφίλ του εκπαιδευτικού που διδάσκει σήμερα στα σχολεία, να δούμε λίγο το
περιεχόμενο των σπουδών του
Οι δάσκαλοι και οι νηπιαγωγοί αποφοιτούν από τα
παιδαγωγικά τμήματα των πανεπιστημίων, οι σπουδές τους είναι τετραετούς
διάρκειας και τα μαθήματα που διδάσκονται είναι κυρίως παιδαγωγικά, ψυχολογία,
διδακτική, οδηγητική, γενικότερα επιστήμες της αγωγής, χωρίς να λείπουν και
ειδικότερα μαθήματα όπως λογοτεχνία, διδακτική των μαθηματικών, των φυσικών
επιστημών και άλλα.
Οι εκπαιδευτικοί της Δ/θμιας Εκπ/σης οι καθηγητές
είναι επιστήμονες διαφόρων ειδικοτήτων, όπως θεολόγοι, φιλόλογοι, μαθηματικοί,
φυσικοί, χημικοί, βιολόγοι, καθηγητές ξένων γλωσσών, οικονομολόγοι κ.λ.π.
Οι σπουδές τους είναι πανεπιστημιακές τετραετούς
διάρκειας, και τα μαθήματα που διδάσκονται έχουν σχέση με τη συγκεκριμένη
επιστήμη που σπουδάζουν και είναι ελάχιστα, στις περισσότερες μάλιστα σχολές
των θετικών επιστημών απουσιάζουν εντελώς τα παιδαγωγικά και τα άλλα μαθήματα
τα σχετικά με τις επιστήμες της Αγωγής όπως φαίνεται από τα παρακάτω στοιχεία.
Από την επετηρίδα της Φυσικομαθηματικής Σχολής του
Πανεπιστημίου Αθηνών προκύπτει ότι το έτος 1976 η παιδαγωγική συμπεριλαμβανόταν
μόνο στα μαθήματα του τρίτου έτους του φυσικού τμήματος σαν προαιρετικό μάθημα
και μόνο για ένα εξάμηνο. Στο χημικό τμήμα του πανεπιστημίου Ιωαννίνων, το έτος
1982 δεν υπήρχε κανένα μάθημα παιδαγωγικών, διδακτικής, ψυχολογίας ούτε καν ως
μάθημα επιλογής. Από το έτος 1986-87 άρχισε να διδάσκεται η διδακτική της
χημείας ως μάθημα επιλογής στο 8ο εξάμηνο. Ξεφυλλίζοντας τον οδηγό σπουδών του
χημικού τμήματος του πανεπιστημίου Πατρών του έτους 2002-03, δεν είδα να
συμπεριλαμβάνεται κανένα μάθημα σχετικό με τις επιστήμες της αγωγής.
Οι επιστήμες της αγωγής όμως δεν θα πρέπει να αφορούν
μόνο τον δάσκαλο και το νηπιαγωγό αλλά όλους όσους διδάσκουν ή θα διδάξουν στη
Δ/θμια Εκπ/ση και όχι μόνον. Άλλωστε οι διδάσκοντες φυσικές επιστήμες στα
σχολεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν τουλάχιστον ένα χρόνο σπουδές στη θεωρία
και τη πράξη της εκπαίδευσης. Εκτός αυτού είναι γνωστό ότι κάθε επιστήμη, κάθε
τέχνη έχει θεωρία και πράξη. Θα πρέπει κανείς να διδαχθεί το αντικείμενο της
επιστήμης του πρώτα αλλά, πριν ξεκινήσει την εξάσκηση του επαγγέλματός του
χρειάζεται οπωσδήποτε πρακτική εξάσκηση. Οι γιατροί πριν πάρουν το πτυχίο τους
δεν πρέπει να κάνουν τις λεγόμενες κλινικές αλλά και μετά το πτυχίο δεν κάνουν
το αγροτικό τους ιατρείο;
Αλλά και άλλοι επιστήμονες όπως δικηγόροι αλλά και
τεχνίτες ακόμη προτού πάρουν άδεια εξασκήσεως επαγγέλματος χρειάζεται να έχουν
κάνει τη πρακτική τους εξάσκηση.
Οι καθηγητές πριν μπουν στην αίθουσα διδασκαλίας δεν
θα έπρεπε να έχουν παρακολουθήσει κάποιες υποδειγματικές διδασκαλίες, αλλά και
οι ίδιοι να έχουν κάνει ένα ικανό αριθμό διδασκαλιών; Δυστυχώς τόσα χρόνια που
υπηρετώ την Εκπαίδευση δεν έχω δει να συμβαίνει κάτι τέτοιο.
Άρα ο εκπαιδευτικός τελειώνοντας το πανεπιστήμιο και
περιμένοντας 15-20 χρόνια για να διορισθεί (από το 2003 και μετά βέβαια δεν
υπάρχει επετηρίδα και όλοι οι εκπαιδευτικοί διορίζονται κατόπιν εξετάσεων μέσω
Α.Σ.Ε.Π) καλείται να κολυμπήσει στα βαθιά. Όποιος ξέρει καλό κολύμπι η
φροντίσει να εφοδιασθεί με σωσίβιο θα επιπλεύσει, οι άλλοι σιγά- σιγά θα
βουλιάξουν, θα καταποντιστούν, θα απογοητευτούν. Ερωτώ όμως θέλει η πολιτεία
μας, η κοινωνία κουρασμένους, απογοητευμένους εκπαιδευτικούς, η τους θέλει
ακμαίους, αισιόδοξους, οραματιστές, πρωτοπόρους;
Γ. Οι επιμορφωτικές ανάγκες των εκπαιδευτικών της
Μέσης Εκπαίδευσης.
Αν ανατρέξουμε στην ιστορία της Νεοελληνικής
Εκπαίδευσης, θα δούμε ότι ο μεγάλος παιδαγωγός και ιδρυτής του Διδασκαλείου
Μέσης Εκπαίδευσης Νικόλαος Εξαρχόπουλος, το 1910 στην εναρκτήρια ομιλία του ως
διευθυντής, με θέμα <<η σημασία της παιδαγωγικής>> είπε μεταξύ
άλλων και τα εξής:
<< Η πολυμάθεια ή και ακόμη η ειδικότητα σε ένα
μάθημα, δεν εξασφαλίζει την επιτυχημένη διδασκαλία ή τον καλό δάσκαλο. Η σωστή
γνώση μιας επιστήμης δεν κάνει από μόνη της τον καλό δάσκαλο. Ο καλός δάσκαλος
δεν είναι εκείνος που απλώς γνωρίζει την επιστήμη του αλλά ο δάσκαλος που ξέρει
να διδάξει σωστά το μάθημα. Αλλά και μόνο η τέχνη του διδάσκειν δεν είναι
αρκετή. Γιατί σωστή διδασκαλία σημαίνει και διάπλαση ηθικής προσωπικότητας. Με
την παιδαγωγική επιστήμη γνωρίζει ο δάσκαλος τη φύση του παιδιού και πάνω σ’
αυτή τη γνώση βασίζει τη δουλειά του στο σχολείο>>.
Με εισήγηση και πάλι του Εξαρχόπουλου οι καθηγητές της
Μέσης Εκπαίδευσης όφειλαν να λαμβάνουν και παιδαγωγικό πτυχίο, κατόπιν φοίτησης
τους επί ένα εξάμηνο στο πειραματικό σχολείο. Χωρίς το πτυχίο αυτό δεν είχε το
δικαίωμα κάποιος να διορισθεί σε θέση καθηγητού σε σχολείο της μέσης
εκπαίδευσης, σύμφωνα με το άρθρο 10 του νόμου 4376/1929. Με το θεσμό αυτό
απέβλεπε ο Εξαρχόπουλος στην εξύψωση της μέσης εκπαίδευσης, με την ειδική
επιστημονική μόρφωση και τη θεωρητική παιδαγωγική και ψυχολογική κατάρτιση των
υποψηφίων λειτουργών της. Δυστυχώς όμως ο θεσμός αυτός δεν κράτησε για πολύ. Το
1932 καταργήθηκε, και έτσι πλέον στους καθηγητές της μέσης εκπαίδευσης δεν
παρέχεται παιδαγωγική μόρφωση, εκτός από το διδασκαλείο μέσης εκπαίδευσης, το
οποίο παρακολουθεί ως μετεκπαίδευση περιορισμένος αριθμός εκπαιδευτικών. ( Εδώ
θα πρέπει να σημειωθεί, ότι μετά την κατάργηση του διδασκαλείου της μέσης
εκπαίδευσης δεν υπάρχει καμία θεσμοθετημένη μετεκπαίδευση για τους
εκπαιδευτικούς της Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, ενώ για τους συναδέλφους της
Πρωτοβάθμιας εξακολουθεί να υπάρχει, και καλά κάνει το διδασκαλείο Δ.Ε). Στο
γεγονός αυτό οφείλεται η έλλειψη παιδαγωγικής δεοντολογίας και μεθοδολογίας
κατά τη διδασκαλία των διαφόρων μαθημάτων. Σήμερα μόνο οι φοιτητές της
Φιλοσοφικής Σχολής παίρνουν θεωρητική παιδαγωγική και ψυχολογική κατάρτιση αλλά
χωρίς πρακτική άσκηση. Όμως 50 χρόνια αργότερα το 1980 στο εκπαιδευτικό
συνέδριο που έκανε η Μέση Εκπαίδευση, ολόκληρος ο κλάδος διαπιστώνει για πρώτη
φορά, ότι για να λειτουργήσει σωστά και αποδοτικά η τάξη, πρωταρχική ανάγκη
είναι η ενημέρωση του καθηγητή στις επιστήμες της αγωγής. Στα πορίσματα μάλιστα
του Α΄ Διεθνούς Παιδαγωγικού Συνεδρίου που έγινε στην Αθήνα το 1983 προτείνεται
ενιαία παιδαγωγική εκπαίδευση για όλους τους φοιτητές όλων των βαθμίδων της
εκπαίδευσης. Προκύπτει λοιπόν αβίαστα το συμπέρασμα, ότι η ανάγκη της
επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών είναι κάτι παραπάνω από επιτακτική. Το αίτημα
αυτό άλλωστε είναι παμπάλαιο, από τη γέννηση σχεδόν του εκπαιδευτικού κινήματος
στο Νεοελληνικό κράτος
Με το προεδρικό διάταγμα 178/1983 << Ίδρυση
οργάνωση και λειτουργία των σχολών επιμόρφωσης λειτουργών μέσης εκπαίδευσης,
(Σ.Ε.Λ.Μ.Ε) >> καθιερώνεται η επιμόρφωση, που διακρίνεται σε εισαγωγική
για τους εκπαιδευτικούς που είναι υποψήφιοι για διορισμό, η νεοδιόριστοι και σε
ετήσια περιοδική για τους εκπαιδευτικούς που έχουν πενταετή και άνω υπηρεσία.
Οι επιμορφώσεις αυτές σκοπό έχουν την ενημέρωση των εκπαιδευτικών σχετικά με
τις εξελίξεις της επιστήμης, με τις μεθόδους διδασκαλίας και αξιολόγησης και
γενικότερα την πληρέστερη κατάρτιση των εκπαιδευτικών για την
αποτελεσματικότερη εξάσκηση του έργου τους. Η εισαγωγική επιμόρφωση κατέληξε σε
σεμινάρια 3-4 ημερών, η δε ετήσια στην οποία συμμετείχαν μερικοί μόνο
εκπαιδευτικοί και κατόπιν κλήρωσης μετετράπη από το 1993 και μετά σε τρίμηνη
που γινόταν στα Π.Ε.Κ (Περιοδικά Επιμορφωτικά Κέντρα). Από το σχολικό έτος
1994-95 καταργείται και αυτή. Σήμερα δεν υπάρχει καμία επιμόρφωση εκτός από
κάποια προγράμματα κατάρτισης στους Η/Υ σύμφωνα με το πρόγραμμα Κοινωνία της
Πληροφορίας, και κάποια ταχύρρυθμα επιμορφωτικά σεμινάρια διαρκείας 40 περίπου
ωρών που γίνονται στα Π.Ε.Κ σε προαιρετική βάση και εκτός ωραρίου διδασκαλίας.
Δεν νομίζω όμως ότι αυτού του είδους τα σεμινάρια μπορούν να λύσουν το πρόβλημα
γιατί απευθύνονται σε μικρό αριθμό εκπαιδευτικών, είναι μικρής διάρκειας και οι
επιμορφούμενοι δεν είναι απερίσπαστοι στο έργο τους γιατί δεν απαλλάσσονται από
τα διδακτικά και λοιπά καθήκοντα τους, κατά τη διάρκεια της επιμόρφωσης. Ούτε
τα επιμορφωτικά προγράμματα μέσης και μακράς διάρκειας που διοργανώθηκαν από
μερικά πανεπιστήμια κατά τα σχ. Έτη 1999-2000 και 2000-01, με κοινοτικούς
πόρους, έλυσαν το πρόβλημα, γι’ αυτό άλλωστε και δεν λειτούργησαν και άλλη
χρονιά.
Βλέπουμε λοιπόν, ότι σήμερα στην εποχή της
παγκοσμιοποίησης και της ευρωπαϊκής ενοποίησης και με τους πόρους να ρέουν
άφθονοι από το Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης για την εκπαίδευση, οι επιμορφωτικές
ανάγκες των εκπαιδευτικών παραμένουν και το αίτημα της επιμόρφωσης δεν έχει
βρει ακόμη ικανοποιητικές απαντήσεις.
Δ. Προτάσεις
Το Υπουργείο Παιδείας, το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο και
όλοι οι αρμόδιοι φορείς θα πρέπει να ενσκήψουν βαθιά πάνω στο πρόβλημα γιατί
είναι κεφαλαιώδους σημασίας για το μέλλον του εκπαιδευτικού μας συστήματος.
Η επιστημονική κατάρτιση των εκπαιδευτικών της
δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στις επιστήμες της αγωγής, πιστεύω ότι θα βοηθήσει
στη άμβλυνση των τεταμένων σχέσεων που δημιουργούνται πολλές φορές μεταξύ
καθηγητών και μαθητών, αλλά και στη λύση πολλών άλλων προβλημάτων που
δημιουργούνται στο χώρο του σχολείου.
Μία θετική προσέγγιση στη λύση του προβλήματος, νομίζω
ότι θα είναι η αναδιάρθρωση των προγραμμάτων σπουδών όλων των καθηγητικών
σχολών, με την εισαγωγή μαθημάτων των επιστημών της αγωγής, προσθέτοντας στις
σχολές αυτές και 5ο έτος σπουδών. Έτσι και τα πτυχία των σχολών αυτών θα
αναβαθμιστούν, και οι αυριανοί λειτουργοί της Μέσης Εκπαίδευσης θα έχουν
παιδαγωγική και διδακτική κατάρτιση.
Για τους ήδη υπηρετούντες εκπαιδευτικούς χρειάζεται
πλατιά μαζική επιμόρφωση, υποχρεωτική για όλους, νέους και παλιούς, μόνιμους
και αναπληρωτές.
Η επιμόρφωση αυτή θα πρέπει να στηρίζεται στους εξής
τρεις άξονες: παιδαγωγική – ψυχολογία - διδακτική.
Θα πρέπει κάποτε να μάθουμε τι διδάσκουμε, γιατί το
διδάσκουμε, πως το διδάσκουμε και να μη βασιζόμαστε στην αρχαιότατη μέθοδο της
παπαγαλίας και σε όσες θετικές ή αρνητικές εμπειρίες αποκτήσαμε κατά τη
διάρκεια των μαθητικών μας χρόνων.
Η επιμόρφωση πρέπει να είναι τουλάχιστον ετήσιας
διάρκειας, και να καλύπτει όλους τους τομείς της σύγχρονης παιδαγωγικής θεωρίας
και πρακτικής, αλλά και τα ειδικά επιστημονικά θέματα εκάστης ειδικότητας.
Ιδιαίτερη σημασία έχει η εισαγωγική επιμόρφωση, την οποία θα πρέπει να
παρακολουθήσουν όλοι οι εκπαιδευτικοί πριν μπουν στη σχολική αίθουσα. Έτσι θα
τονωθεί η αυτοπεποίθηση τους, γιατί θα πατούν σε στέρεες βάσεις.
Οι υποδειγματικές διδασκαλίες είναι υψίστης σημασίας
και καλό θα είναι να γίνονται και ενδοσχολικά στο επίπεδο της σχολικής μονάδας
και να τις παρακολουθούν όλοι οι συνάδελφοι κάθε συναφούς ειδικότητας. Στο
τέλος κάθε διδασκαλίας να γίνονται συζητήσεις, κρίσεις και υποδείξεις, όχι με
τη μορφή παρατηρήσεων, αλλά στη βάση ενός γόνιμου και εποικοδομητικού διαλόγου,
μεταξύ των συναδέλφων και του/της σχολικού συμβούλου.
Επίσης θέλω να επισημάνω ότι οι παιδαγωγικές
συνεδριάσεις του συλλόγου διδασκόντων έχουν πολύ μεγάλη σημασία για την ομαλή,
εύρυθμο και αποδοτική λειτουργία του σχολείου.
Θα πρέπει να είναι ουσιαστικές, να γίνονται πολύ
συχνότερα και να αποτελούν αφορμή για μία γόνιμη και εποικοδομητική συζήτηση
πάνω στα προβλήματα που απασχολούν το σχολείο, γιατί τελικά δεν πρέπει να
ξεχνάμε ότι εκπαιδευτικοί, γονείς και μαθητές δεν είμαστε στην αντίπερα όχθη,
αλλά μαζί φίλοι, σύμμαχοι και συνοδοιπόροι στην αναζήτηση της γνώσης, της
αλήθειας και στην οικοδόμηση ενός καλύτερου αύριο.
Ωραία όλα αυτά ίσως έλεγε κάποιος. Αν υποθέσουμε ότι
γίνουν, θα έχουμε τέλειους εκπαιδευτικούς, σωστούς παιδαγωγούς και δασκάλους.
Πολύ φοβάμαι ότι μόνο αυτά δεν φτάνουν, και θα επικαλεστώ ένα άρθρο του Ε.
Παπανούτσου που διάβασα στο βιβλίο του αγώνες και αγωνία για τη παιδεία, ο
τίτλος του είναι << αν το άλας μωρανθεί, εν τίνι αλισθήσεται >> και
σε ελεύθερη απόδοση λέει τα εξής. Ο εκπαιδευτικός όσο και αν επιμορφωθεί , όσα
παιδαγωγικά σεμινάρια και αν παρακολουθήσει δεν θα γίνει σωστός δάσκαλος και
παιδαγωγός αν δεν ενστερνιστεί τις αιώνιες αξίες του πλέριου ανθρωπισμού, της
αγάπης και αφοσίωσης για το συνάνθρωπο και ειδικότερα για τους μαθητές του.
Χρειάζεται ένας συνεχής και αδιάλειπτος αγώνας του εκπαιδευτικού για να
καλλιεργήσει μέσα του τις ανθρωπιστικές αξίες και στάσεις ζωής ώστε να έχει τη
φλόγα και τη δύναμη που χρειάζεται για να τις μεταλαμπαδεύσει στους μαθητές
του.
E. Συμπεράσματα.
Στο σχολείο της νέας εποχής, του καινούργιου αιώνα ο
δάσκαλός σαν μοναδική πηγή γνώσης και πληροφόρησης έχει ήδη ξεπεραστεί από τα
πράγματα.
Η ραγδαία εξέλιξη των Η/Υ, των μέσων επικοινωνίας, και
του Internet τείνουν να τον εκτοπίσουν. Οι πληροφορίες που δεχόμαστε καθημερινά
είναι τεράστιες και η μέθοδος της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης κερδίζει συνεχώς
έδαφος.
Για να μπορεί ο δάσκαλος ακόμα να παίζει σημαντικό
ρόλο στο σχολείο και να μην καταντήσει να είναι μόνο χειριστής των νέων
τεχνολογιών θα πρέπει τόσο ίδιος, όσο και η πολιτεία να δώσουν μεγάλο ειδικό
βάρος στο ψυχοπαιδαγωγικό χαρακτήρα που απαιτεί ο ρόλος του δασκάλου και η
αποστολή του σχολείου.
Ιδιαίτερα τη σημερινή εποχή, όπου ο άκρατος
ατομικισμός, ο αμοραλισμός και η υποκρισία έχουν διεισδύσει στον κοινωνικό μας
ιστό, ο ρόλος του σχολείου δεν μπορεί να είναι μονοδιάστατος, δηλαδή να παρέχει
μόνο ξερές γνώσεις και τίποτα άλλο. Αν αναλογιστούμε ότι στο σχολείο φοιτούν
παιδιά 6 έως 18 ετών, ηλικίες στις οποίες διαμορφώνεται ο χαρακτήρας και
αναπτύσσεται η προσωπικότητα του ανθρώπου, τότε ο ρόλος του σχολείου οφείλει να
είναι πολυδιάστατος.
Ο μαθητής θα πρέπει να αισθάνεται ζωντανό μέλος της
μικρής αυτής κοινωνίας του σχολείου, μέσα εκεί θα πρέπει να μπορέσει να
εκφράσει τον εαυτό του, να αναδείξει τις κλίσεις και τα ταλέντα του. Για να
γίνει αυτό το σχολείο πρέπει να γυρίσει στον ανθρωποκεντρικό του χαρακτήρα, η
σχολική ζωή να οργανωθεί κατάλληλα ώστε όλοι οι μαθητές να νοιώθουν ενεργές
μονάδες της σχολικής κοινότητας, να μάθουν να συνεργάζονται, να συγχαίρονται,
να αλληλοβοηθούνται, να αλληλοαγαπιούνται, να πηγαίνουν στο σχολείο με χαρά και
όχι μόνο για το φόβο των απουσιών.
Η πολιτεία οφείλει και πρέπει να σταθεί δίπλα στον
εκπαιδευτικό, αρωγός και συμπαραστάτης. Όχι μόνο για να τον αξιολογήσει, αλλά
να τον εφοδιάσει, να τον επιμορφώσει, να τον στηρίξει, να τον ενθαρρύνει.
Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι η ανόρθωση της Παιδείας
μας είναι ο μόνος δρόμος για να σωθεί, να επιβιώσει και να διατηρήσει την
ταυτότητα της η Ελλάδα στην Ενωμένη Ευρώπη και στον κόσμο του αύριο.
Η ανόρθωση της Παιδείας μας επιτυγχάνεται πρώτα και
κύρια μέσα από την αναβάθμιση των εκπαιδευτικών λειτουργών της.
ΑΝΤΙ ΕΠΙΛΟΓΟΥ
Κατά τη διάρκεια της περσινής απεργίας των δασκάλων
ανάμεσα στα πολλά δημοσιεύματα που κυκλοφόρησαν στα διάφορα site στο ιντερνετ
απομόνωσα το εξής, απόσπασμα του οποίου μεταφέρω.
<<Αν ένας γιατρός η ένας δικηγόρος είχε στο
γραφείο του 40 άτομα συγχρόνως και όλοι είχαν διαφορετικές ανάγκες, και μερικοί
δεν ήθελαν να βρίσκονται εκεί και πολλοί έκαναν φασαρία και έπρεπε μόνος του να
φερθεί σε όλους με τέλειο επαγγελματισμό τότε θα έπαιρνε μια ιδέα για το πώς
είναι η δουλειά του δασκάλου.>> Ντόναλντ Ντ Κουίν
Μετά από 20 χρόνια ανελλιπούς διαδρομής μέσα στις
σχολικές αίθουσες θα προσέθετα και τα εξής:
Για να είσαι δάσκαλος σήμερα δεν είναι εύκολη υπόθεση,
χρειάζεται δύναμη, σθένος, ψυχικό μεγαλείο. Γιατί ο δάσκαλος κάθε μέρα μέσα
στην τάξη κάνει κατάθεση ψυχής. Η δουλειά του δύσκολη, τα προβλήματα πολλά,
όμως η ικανοποίηση το χαμόγελο στο πρόσωπο των μαθητών ο καλός ο λόγος το
σφίξιμο του χεριού από το γονιό κάνουν το δάσκαλο να ανοίγει τα φτερά του να
απογειώνεται, να ζει σε άλλο κόσμο, να ονειρεύεται. Γι’ αυτό το όνειρο θέλω να
πιστεύω ότι αγωνίζονται όλοι οι εκπαιδευτικοί σήμερα σε όλες τις βαθμίδες της
εκπαίδευσης. Ο Έλληνας εκπαιδευτικός αν και είναι ο χαμηλότερα αμειβόμενος
εκπαιδευτικός σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση χαμογελά αγωνίζεται φιλότιμα υπερβάλλοντας
πολλές φορές τον ίδιο του τονΣσ εαυτό.
Όσο όμως στα χρονίζοντα προβλήματα της εκπαίδευσης δεν
δίνονται λύσεις, το χαμόγελο όλο και θα φθίνει από τα χείλη, και δεν υπάρχει
πιστεύω χειρότερο πράγμα για τα παιδιά μας από το να μην βλέπουν γύρω τους χαμογελαστά
πρόσωπα
ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΏ ΠΟΛΎ!
