ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΟΙΗΤΙΚΗΣ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΓΑΛΑΤΕΙΑΣ ΒΕΡΡΑ - Υπερβατική αφή.

Γαλάτειας Ι. Βέρρα, Υπερβατική αφή,

του Μιχάλη Καραγεωργίου, M.ed. Φιλολόγου

(Βιβλιοπαρουσίαση, 07-02-2018, Δημοτική Βιβλιοθήκη Πατρών)

Σαν υπερβατική αφή, αφιερωμένη, όπως αναφέρει η ποιήτρια, στους αναγκεμένους των αιώνων, αλλά και ίαμα για τις ψυχές όλων στους αναγκεμένους καιρούς που διάγουμε, κάνει την εμφάνισή της η πέμπτη ποιητική συλλογή της αγαπημένης μας Γαλάτειας Βέρρα από τις εκδόσεις Γαβριηλίδη. Κάθε της ποίημα ένας ψίθυρος της αιωνιότητας, ένα τραγούδι γραμμένο σε μια παρτιτούρα που μόνο η καρδιά και η ψυχή μπορούν να αποκωδικοποιήσουν.

Πραγματικός ποιητής, όπως λένε, είναι αυτός που μπορεί να μετατρέψει το προσωπικό του συναίσθημα, να σπάσει σε κομμάτια, να κατακερματίσει τη δική του ατομική ψυχή, για να συναντήσει τη συμπαντική ψυχή, ενεργεία καθαρή, και να μεταφέρει διά του λόγου του τη συμπαντική μελωδία, κάτι που η Γαλάτεια Βέρρα επιτυγχάνει με μοναδική ευχέρεια.

Τα 142 ποιήματα της συλλογής δομούνται με στίχους που ξεχειλίζουν ευαισθησία, αλλά και με λέξεις–σύμβολα που ακουμπούν στις παρυφές της πρόζας. Οι αφηγήσεις αντανακλούν και διαλέγονται με το βιόκοσμό της, που είναι συχνά συνυφασμένος με τον προσωπικό - στοχαστικό διαλογισμό, στο διάκενα του χρόνου. Στην ύλη των στίχων προσπαθεί να αποδομήσει κρυπτογραφημένους εφησυχασμούς, αναδεικνύοντας τη στοχαστική της νηφαλιότητα. Η Γαλάτεια Βέρρα έχει την ικανότητα με τη γραφή της να αποθέτει στο χρόνο την υψηλή θερμοκρασία των λέξεών της. Συγκινησιακά, καταφέρνει να ανοίγει μονοπάτια σε σκοτάδια στην ποιητική τοπογραφία. Νιώθει έφηβη που αντιστέκεται στην εσωστρέφεια των εποχών, στη γηρασμένη, αρρωστημένη ατμόσφαιρα του εφησυχασμού, στα μολυσμένα ρεύματα της αδιαφορίας, στη νέκρωση της παραίτησης.

Η ποιητική της φαρέτρα είναι ανεξάντλητη από λεξιλογικές συνυφάνσεις που σηματοδοτούν μια αναπάντεχη ανοικείωση στο γλωσσικό επίπεδο. Παρά το αρχικό ξάφνιασμα, γίνεται οικεία στον αναγνώστη, κάτι που επιτυγχάνεται με την υψηλού επιπέδου εικονοπλασία, που με χαρακτηριστική ευχέρεια και άνεση αποθέτει στον ποιητικό καμβά. Με αυτό τον τρόπο οι ιδέες, οι σκέψεις, τα βιώματα, οι μνήμες, τα αισθήματα γίνονται χειροπιαστά, αποδίδονται με ακρίβεια, μεταβιβάζονται, προκαλούν ενσυναίσθηση, καθώς αποτυπώνονται με χρώμα, δύναμη, παλμό και ένταση.

Με τη γνησιότητα και την αυθεντικότητα που χαρακτηρίζουν την ποιητική της διαδρομή, οι λιτοί και ευαίσθητοι στίχοι της οικοδομούν το αρχιτεκτόνημα ενός αναλυτικού στοχασμού, στη βάση του οποίου ανιχνεύεται ένα μωσαϊκό περιεχομένων με αποχρώσεις κοινωνικές, φιλοσοφικές, ερωτικές, ενώ σε υπερκείμενο επίπεδο, στην κορυφή, εδράζεται η αγάπη για το άφθαρτο, αιώνιο και ζωογόνο φως.

Αναφορικά με την κοινωνική διάσταση της ποίησής της, η ποιήτρια με τις ευαίσθητες ποιητικές κεραίες της αφουγκράζεται και συντονίζεται με τον παλμό της πολύπτυχης σύγχρονης πραγματικότητας, της οποίας αποτελεί ενεργό κύτταρο. Ατενίζοντας τον κόσμο με τα μάτια της ψυχής, η Γαλάτεια Βέρρα έχει την ικανότητα να ρίχνει διεισδυτικές ματιές στο γίγνεσθαι του κόσμου και να συλλαμβάνει τα φαινόμενα στην πραγματική τους διάσταση. Πνεύμα ανήσυχο κι ευαίσθητο, αντιδρά στα ερεθίσματα του καιρού της, δεν εφησυχάζει. Διακρίνει μια γενικότερη απώλεια προσανατολισμού σε επίπεδο τόσο συλλογικό  όσο και ατομικό. Διαπιστώνει ότι ο κόσμος έφτασε πλέον σε ύστατους καιρούς και ο αιώνας έχει υποταχθεί στο αιρετικό άγγιγμα μιας βαθιάς αποξένωσης. Οι άνθρωποι δεν μιλάνε γιατί οι «λέξεις δεν έχουν αλάτι». Οι καιροί που διάγουμε είναι «ουδέτεροι και άχρωμοι», όπως η ανοιξιάτικη φράουλα, που έχασε το χρώμα της.

Αδιάφορες όμως χαρακτηρίζονται και οι ψυχές, καθώς θυμίζουν αγωγούς από τους οποίους δεν περνάει ρεύμα πνοής. Όπως η ίδια γράφει, η ταυτότητα των πραγμάτων στο σύγχρονο κόσμο ενοχλεί,  και τα σύννεφα της ισοπέδωσης είναι πλέον πολύ απειλητικά. Οι «σοφοί» μπορεί να διατείνονται ότι γνωρίζουν τη λύση, παρόλα αυτά η ανθρωπότητα καθημερινά καταπίπτει σε μεγαλύτερα βάραθρα. Οι αξίες πωλούνται σε τιμή ευκαιρίας, ενώ η οικουμένη αντιμετωπίζει το φάσμα της δυστυχίας και η ανθρωπότητα κρατείται σε κρατητήρια θηριωδίας έχοντας απωλέσει το στοιχείο του διαχωρισμού του ανθρώπου από το θηρίο.

Ο δεύτερος πυλώνας του ποιητικού οικοδομήματος διαθέτει χροιά φιλοσοφική - διδακτική. Συχνά, ποίηση και φιλοσοφία βαδίζουν χέρι χέρι στην αληθινή δημιουργία, στην τέχνη ίσως δεν υπάρχει το ένα χωρίς το άλλο. Ο ποιητικός οίστρος την ωθεί να διατυπώσει αξίες διαχρονικές που αποπνέουν μια αίσθηση διδακτισμού. Ανθρωποκεντρική η ποίησή της, εμπνέεται από τον άνθρωπο και καταλήγει στον άνθρωπο. Θεωρεί ότι ο βίος, η ζωή του ανθρώπου κρύβει ανατροπές, που πολλές φορές μπορεί να είναι πολύ αιχμηρές. Όμως ίσως να είναι προτιμότερες οι έστω αιχμηρές ανατροπές από τον εξαναγκασμό της βίωσης της τραγικότητας μιας ζωής αδιάφορης ή μιας ζωής που η προσπάθεια για «ευθυγράμμιση του βίου» επιδιώκεται με επιφανειακά ανθρώπινα μέτρα. Επισημαίνει ότι πολλές φορές ο άνθρωπος ωθείται σε αναβλητικότητα, από φόβο μήπως το τέλος της πορείας φέρει μια καινούρια αρχή. Όταν φτάσουν στο τέλος οι άνθρωποι εκτιμάνε το όμορφο, στο τέλος, όμως, έχοντας χάσει την απόλαυση του όμορφου σε όλη τη διαδρομή. Ως άνθρωπος του πνεύματος πιστεύει ότι δεν έχει νόημα και ουσία ο πλούτος, η επιτηδευμένη εικόνα, το «επίπλαστο κοινωνικό προφίλ». Ουσία, σημασία έχει η γενναιότητα και το μεγαλείο της ψυχής.

Μια ακόμα διάσταση της ποίησης της Γαλάτειας Βέρρα αποτελεί το στοιχείο του έρωτα με διττή φύση, ανθρώπινη αλλά και θεολογική. Σε όλη την ποιητική συλλογή είναι διάχυτος ένας ερωτισμός υφασμένος με το αδράχτι της ψυχής, αγνός, εξιδανικευμένος, άδολος, ευγενικός, όμορφος, που άλλοτε φωτίζει το πρόσωπο και την ψυχή, και είναι δύναμη ζωής, και άλλοτε, όπως το κρασί, προκαλεί επικίνδυνη ζάλη, ενώ άλλοτε προβάλλει σαν σφοδρός άνεμος που παρασέρνει τα πάντα στο πέρασμά του. Ματαιωμένος τις πιο πολλές φορές, γίνεται μια απλή κατάθεση ψυχής σε παλιά χέρια, κλείνει τα μάτια για να δει πιο καθαρά τη συγκίνηση που προκαλεί, δύει σαν δειλινό κάθε φορά που απομακρύνεται. Ο διάλογος, όμως, μέσω της ποίησης είναι πάντα μια διέξοδος, ένας τρόπος αποφόρτισης από όσα δεν έχουν ειπωθεί στον καιρό τους.

Ακρογωνιαίος λίθος στην Υπερβατική Αφή, που συνέχει κάθε δομικό υποσύνολο αλλά και στηρίζει καταλυτικά το ποιητικό οικοδόμημα είναι το πνευματικό – μεταφυσικό – θεολογικό στοιχείο. Η ποιητική συλλογή σε κάθε της διάσταση διαπνέεται από μια κρυστάλλινη, διαυγή αναζωογονητική ριπή πνευματικού ανέμου, που αποτελεί το στοιχείο της όσμωσης με τους υπόλοιπους θεματικούς άξονες. Η θεία παρουσία ανιχνεύεται παντού: στη φύση που είναι γενναιόδωρη και διδακτική, στο «ανέμελο παιδικό και χαριτωμένο σημείωμα, φορέα ουράνιων μηνυμάτων με δύσκολη αποκωδικοποίηση», στους απλούς ανθρώπους, όπως «η γριούλα που σκουπίζει ευλαβικά, ο οδοκαθαριστής που επιτελεί το ιερό του έργο, ο μικρούλης που ανάβει το κερί στην αγκαλιά της μητέρας, ο άνομος που αφήνει δάκρυα μετάνοιας». Η υπέρτατη αγάπη για το θείο την οδηγεί σε «πύρηνα μονοπάτια προσευχής». Διαγράφει ελλειπτικές τροχιές σε μία μερική διαδρομή, σε ένα μεγαλύτερο σύνολο με υπερκείμενο το θείο. Αφήνεται, όπως αναφέρει, στο «εργόχειρο της υπακοής του κυρίου», στη «χάρη των λυγμών και στη «νοητή χαρά». Είναι διάχυτη παντού η θεία αγάπη, που δροσίζει με φως τις σκιερές γωνιές, «που μπορεί και μετρά με τρυφερότητα στη ζυγαριά της σιωπής με μεγάλη ακρίβεια». Σ’ αυτήν εναποτίθεται η ελπίδα για τη σωτηρία και από αυτήν πηγάζει η βεβαιότητα ότι μπορούμε να κατακτήσουμε «το όνειρο, το ουράνιο ανάκτορο, την ηγεμονική χαρά, το τραπέζι των αιώνων».

Στο μικροεπίπεδο της ποιητικής συλλογής θα ήθελα να αναφερθώ σε δύο στοιχεία που χαρακτηρίζουν το ποιητικό ύφος της Γαλάτειας Βέρρα. Ιδιαίτερο ρόλο διαδραματίζουν τα αντικείμενα που η ποιήτρια τοποθετεί με τάξη στο ποιητικό σκηνικό και ανάγονται σε σύμβολα ή γίνονται φορείς μύχιων συναισθημάτων. Επενδύει συναισθηματικά σε «καθημερινά πράγματα», μικρά ενθυμήματα, που την εμπνέουν, γεγονός που αποκαλύπτει τα αξιολογικά της κριτήρια, αλλά και είναι δείγμα της εφηβικής της διάθεσης και νεανικής της ψυχής. Απλά αντικείμενα αποκτούν διαφορετική υπόσταση. Το πέτρινο παράθυρο μετουσιώνεται σε εστία μιας γόνιμης ζωής με ευτυχία,  με δυσκολίες, που θρέφει την ελπίδα, η πέτρα μεταμορφώνεται σε εξομολόγο απόθεσης του βάρους της ζωής και κατάθεσης του προσωπικού πένθους, μια πορτοκαλάδα γίνεται αφορμή δροσιάς, σύμβολο παιδικής ανεμελιάς και ζωηρότητας, ο φάρος φαντάζει σαν «νυμφίος των  πλοίων», η κίτρινη εσάρπα φέρνει στο μυαλό τη «μυστική συμφωνία με τον ήλιο».

Ιδιαίτερη διάσταση, χαρακτηριστική στην ποίηση της Γαλάτειας Βέρρα, αποτελεί η παρουσία των ήχων, της μουσικής, της μελωδίας. Μουσικολόγος και πιανίστρια η ίδια δεν θα μπορούσε να αφήσει εκτός ποίησης τη μουσική και την ποίηση εκτός μουσικής. Καταφέρνει να σπάσει τις διαχωριστικές γραμμές και να συμπλέξει τις δύο αυτές μορφές τέχνης σε ένα επίπεδο συμβολικό, με το να μετασχηματίσει και να μετατρέψει τους ήχους σε φορείς συναισθημάτων, θεωρώντας ότι ο ήχος, η μουσική αναγεννά, δημιουργεί «σφρίγος αξιέραστο». Η δύναμη των ήχων στην ποίηση της Γαλάτειας είναι τόσο μεγάλη που ζωντανεύει το παρελθόν, ξυπνά «νεκρές μνήμες» και φέρνει στη σκέψη αγαπημένα πρόσωπα. Ο ήχος άλλοτε με τη μορφή του πάθους που μένει κλειδωμένο στο στέρνο, άλλοτε ως συναίσθημα απαρηγόρητης μοναξιάς, κρυμμένο στο σόλο της τρομπέτας, άλλοτε ως εξιδανικευμένη σαρωτική αγάπη που πλημμυρίζει τις αισθήσεις και άλλοτε με το πρόσωπο του Έρωτα σε ένα τρυφερό ρεφραίν καταφέρνει «να αγγίζει κορυφές».

Πολύ ενδιαφέρουσα, τέλος, είναι η εστίαση της ποιήτριας σε δύο σημεία του ανθρώπινου σώματος που αποτελούν το καθρέφτισμα της ψυχής, της καρδιάς και των συναισθημάτων: στα μάτια, «που δεν συνθηκολογούν, δεν υποκύπτουν, που κλείνουν για να δουν πιο καθαρά  τη συγκίνηση», και στο χαμόγελο «που μαγνητίζει, που αποτελεί σημάδι ελπίδας στη μεθόριο της ύπαρξης».

Εν ολίγοις η Ποίηση της Γαλάτειας Βέρρα κάνει πράξη αυτό που διατύπωσε ο ένας φιλόσοφος: Ποίηση δεν σημαίνει φαντασίωση. Η βαθύτερη υφή της ποίησης είναι να επιστρέφει στο ον, να μένει στο «ξέφωτο», εκείνο που φωτίζει ακριβώς τον άνθρωπο.

Αγαπημένη μας Γαλάτεια, σε ευχαριστούμε για το ταξίδι αυτό στην γαλήνια θάλασσα του ποιητικού σου κόσμου. Η ποίηση είναι λυτρωτική για όλους, ακόμη κι αν δεν είναι δημιουργοί της αλλά οι αποδέκτες της.

.