ΝΙΚΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ: Βιβλιοπαρουσίαση ‘‘Μονής Φιλοθέου Νεοκάστρου, Το ερειπωμένο μοναστήρι’’ του ΗΛΙΑ ΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΥ

 

NIKOΣ  ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ

 

Βιβλιοπαρουσίαση ‘‘Μονής Φιλοθέου Νεοκάστρου, Το ερειπωμένο μοναστήρι’’

Συγγραφέας : Ηλίας Στ. Δημητρόπουλος

στη Στέγη Γραμμάτων ‘‘Κωστής Παλαμάς’’.

 

Κύριε Πρόεδρε, Αξιότιμοι Κυρίες και Κύριοι Καλησπέρα σας

από το φιλόξενο και παράλληλα ιστορικό χώρο της Στέγης

Γραμμάτων ‘‘Κωστής Παλαμάς’’.

Είναι μεγάλη τιμή και συνάμα τεράστια ευθύνη, να παρουσιάσω

μαζί με τον καταξιωμένο Φιλόλογο και Συγγραφέα Κύριο Κώστα

Αθανασόπουλο, με συντονιστή τον Πρόεδρο της Εταιρείας

Λογοτεχνών Νοτιοδυτικής Ελλάδος Κύριο Λεωνίδα Μαργαρίτη, το

βιβλίο έκδοσης Πολιτιστικού Συλλόγου Νεοκάστρου ‘‘ΠΑΝΑΓΙΑ

ΦΙΛΟΘΕΟΥ ΝΕΟΚΑΣΤΡΟΥ Το ερειπωμένο Μοναστήρι’’ του

Κυρίου Ηλία Δημητρόπουλου και τον ευχαριστώ πολύ.

Αν και κατάγομαι από την Πάτρα, εντούτοις η σχέση με τη

Ναυπακτία είναι πολύ στενή και κάθε φορά συγκινούμαι όταν

επισκέπτομαι την περιοχή και συναναστρέφομαι με τους

Ναυπάκτιους. Έχω γνωρίσει καταπληκτικούς ανθρώπους και

συμμετέχω σε πολλές εκδηλώσεις τόσο στη Ναυπακτία, όσο και

στην Πάτρα, μέσω κυρίως του υπεραιωνόβιου Συνδέσμου των ‘‘Εν

Πάτραις Ναυπακτίων ο Άγιος Χαράλαμπος’’.

Με τον Συγγραφέα, μας συνδέει μια στενή φιλία η οποία

ξεκίνησε από την ανάδειξή μας ως Τακτικά Μέλη της Αεροπορικής

Ακαδημίας πριν από πολλά χρόνια, συνεχίστηκε με τις

πνευματικές αναζητήσεις και τη συγγραφή, συμμετέχουμε ως

Τακτικά Μέλη και Ομιλητές των Φιλολογικών Βραδινών, της

Εταιρείας Λογοτεχνών Νοτιοδυτικής Ελλάδος. Η φιλία αυτή ημέρα

με την ημέρα θεριεύει διότι οι ρίζες της είναι βαθιές και γερές, είμαι

δε ευτυχισμένος γι’ αυτό. Άλλωστε ο Αριστοτέλης είπε : ‘‘Φιλία εστί

μία ψυχή εν δυσί σώμασιν ενοικουμένη’’, δηλαδή : Η φιλία είναι μια

ψυχή που κατοικεί σε δυο σώματα. Έχω επισκεφθεί το Νεόκαστρο

το χωριό που σε μικρή απόσταση βρίσκεται ‘‘Το ερειπωμένο

Μοναστήρι’’, πέντε φορές στην εορτή της Αναλήψεως, όπου εκτός

των άλλων μου δόθηκε η ευκαιρία να προσκυνήσω το παλαίφωτο

Μοναστήρι της Παναγίας Φιλοθέου Νεοκάστρου και νιώθω

πραγματικά ευλογημένος.

 

Από αυτό το βήμα, συγχαίρω θερμά τον Συγγραφέα Κύριον

Ηλία Δημητρόπουλο, για το εξαιρετικό βιβλίο του με τον

προαναφερόμενο τίτλο, που σήμερα παρουσιάζεται εδώ στην οικία

που γεννήθηκε ο δεύτερος Εθνικός μας ποιητής ο Κωστής

Παλαμάς. Αυτό το βιβλίο είναι το δέκατο που ο Συγγραφέας έχει

εκδώσει και έχω διαβάσει όλα τα βιβλία του.

Στη βορειοανατολική πλευρά της Αγιορείτικης χερσονήσου, σε

υψόμετρο 316 μέτρα, βρίσκεται η Ιερά Πατριαρχική και

Σταυροπηγιακή Μονή Φιλοθέου. Κτίστηκε το τελευταίο τέταρτο του

10ου αιώνα από τον Όσιο Φιλόθεο και είναι αφιερωμένη στον

Ευαγγελισμό της Θεοτόκου. Εφέστια εικόνα της μονής είναι η

Παναγία η Γλυκοφιλούσα που την αγιογράφησε ο Ευαγγελιστής

Λουκάς. Ως μέγα θησαύρισμα κατέχει το άφθαρτο δεξί χέρι του

Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου . Στη Μονή φέρεται να

ηγουμένευσε ο Άγιος Διονύσιος ο εν Ολύμπω , όπως επίσης

μόνασαν ο Δάσκαλος του Γένους Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός,

γνωστός και ως Πατροκοσμάς και ο μακαριστός Γέροντας

Εφραίμ o Φιλοθείτης ή Γέροντας Εφραίμ της Αριζόνας.

Σήμερα όμως θα αναφερθούμε για την ιστορική - θρησκευτική

διαδρομή της ομώνυμης ‘‘Παναγίας Φιλοθέου Νεοκάστρου’’,

μέσα από τις σελίδες του βιβλίου που εκπόνησε ο Κύριος Ηλίας

Δημητρόπουλος.

Στην Ελληνική βιβλιογραφία έχουν εκδοθεί ελάχιστα βιβλία για

Μοναστήρια που βρίσκονται σε κάποια γωνιά της πατρίδας μας και

τώρα μπορεί να είναι ερειπωμένα. Έγραψαν όμως τη δική τους

θρησκευτική και ιστορική πορεία, η οποία είναι αξιοθαύμαστη.

Εκπονήθηκαν ίσως από κάποιους συνανθρώπους μας, οι οποίοι

ΔΕΝ είναι απαραίτητα Επιστήμονες ή κάτοχοι ειδικών γνώσεων

Ιστορικοί, Θεολόγοι κτλ., αλλά ένοιωσαν την ηθική υποχρέωση ότι

ήρθε η στιγμή να καταγραφεί η ιστορία αυτών των Μοναστηριών.

Στην προκειμένη περίπτωση, ήρθε το πλήρωμα του χρόνου για τη

Παναγία Φιλοθέου Νεοκάστρου, να γίνει γνωστή σε πολλούς

ανθρώπους από τις σελίδες του εν λόγω βιβλίου, με σκοπό να

τιμηθεί και να μην ξεχαστεί η πολύχρονη παρουσία της στην

Ναυπακτία.

Το Θέμα του βιβλίου αφορά την Υπεραγία Θεοτόκο και ένα

Μοναστήρι στο Νεόκαστρο Ναυπάκτου, που έκτισαν οι κάτοικοι

της περιοχής πριν από πολλά χρόνια για να την τιμήσουν, την

δοξάσουν, την προσκυνήσουν, να ζητήσουν την προστασία και τη βοήθειά Της. Άρα, τουλάχιστον είναι Θεάρεστη η προσπάθεια και

τελικά η εκπόνηση αυτού του βιβλίου, από τον ευσεβή συγγραφέα.

Η Παναγία Φιλοθέου Νεοκάστρου βρίσκεται πάρα πολύ κοντά

στο γενέθλιο χωριό του συγγραφέα και μ’ αυτό το βιβλίο τιμά

πρωτίστως τη Μητέρα Όλων μας και δευτερευόντως το χωριό και

τους συγχωριανούς του.

Ο συγγραφέας βασίστηκε στην ευλάβειά του προς την

Θεομήτορα - άλλωστε σε πολλά σημεία επικαλείται τη Βοήθεια Της

- και με πυξίδα την καρδιακή αγάπη για τη γενέθλια γη, μας

παραδίδει σήμερα ένα έξοχο ιστορικό και θρησκευτικό βιβλίο, άξιο

να διαβαστεί από μεγάλο πλήθος αναγνωστών Ναυπάκτιων και

ΜΗ.

Η ενασχόληση και η έρευνα του Συγγραφέως γι’ αυτή τη Μονή,

είναι πλήρης, υποδειγματική και με σιγουριά λέω πολύ κοπιώδης.

Το αποτέλεσμα όμως είναι καταπληκτικό και εντυπωσιάζει τον

οποιονδήποτε αναγνώστη, ακόμα και τον πιο απαιτητικό. Τα

πολλά στοιχεία που έχουν συμπεριληφθεί στο βιβλίο, είναι όλα

τεκμηριωμένα, εντυπωσιάζουν, αποδεικνύονται με πληθώρα

εγγράφων από πολλές πηγές και βιβλιογραφία, δεν

αμφισβητούνται και οδηγούν σε ασφαλή συμπεράσματα για την

πορεία της Μονής ανά τους αιώνες. Το πάσης φύσεως υλικό

υποστήριξης του βιβλίου, (φωτογραφίες, επιστολές, δωρεές,

ονόματα, κείμενα, βιωματικές μαρτυρίες κτλ.), είναι πολύ πλούσιο,

φανερώνει την αλήθεια του λόγου και τη σπουδαιότητα των

αναφερομένων σ’ αυτό, έχουν δε παρατεθεί με αριστουργηματικό

τρόπο. Είναι αξιοσημείωτες οι μαρτυρίες ανθρώπων, που ο

Συγγραφέας ανέτρεξε για να υλοποιήσει το πόνημά του. Πολύ

μεγάλο ενδιαφέρον έχουν τα Οθωμανικά Κατάστιχα των ετών

1520, 1569, 1645 των περιοχών Νεοκάστρου, Βομβοκούς και

Σκάλας - όντως αυτή η περίοδος ήταν σκοτεινή και με την έρευνα

φωτίστηκε - που παραθέτει ο Κύριος Δημητρόπουλος για να

αποδείξει τα γραφόμενά του. Στον αναγνώστη του βιβλίου εκτός

των άλλων αφήνει μια ζωηρή αίσθηση για την πληρότητα αυτών.

Το βιβλίο χωρίζεται σε τρείς περιόδους χρονολογικά, όχι μόνο

για καλύτερη ανάγνωση, αλλά ιστορικά η Μονή είχε τρεις

σημαντικούς σταθμούς. Πρώτα παρουσιάζεται η αρχική περίοδος

από τον 13 ο αιώνα έως το 1695. Κατόπιν από το 1695 έως το 1833

και τέλος από το 1898 έως σήμερα. Σ’ αυτές τις περιόδους έχουν

καταγραφεί σημαντικά ιστορικά στοιχεία όπως :

 

α. η ίδρυση της Μονής.

β. η καταστροφή της από τον εξωμότη Λιμπεράκη Γερακάρη.

γ. η τεκμηρίωση της λειτουργίας της Μονής από τα Οθωμανικά

κατάστιχα, μάλιστα ήταν και οικονομικά ενεργή.

δ. η παράλληλη πορεία των δύο αδελφών Μονών της περιοχής

ε. η συμβολή της στην Επανάσταση του 1821.

στ. η μάχη πλησίον της Μονής το 1827 μεταξύ Οθωμανών και του

Οπλαρχηγού Γιάννη Φαρμάκη - Κραββαρίτη,

ζ. η διάλυση της Μονής με Διάταγμα του 1833 της Βαυαρικής

Αντιβασιλείας.

η. η ανοικοδόμηση και οι κατά καιρούς βελτιώσεις του Ναού.

Η όλη πορεία του Μοναστηριού εξιστορείται με πολύ μεγάλη

προσοχή στις λεπτομέρειες και ξεχωριστά για κάθε περίοδο.

Πολλά είναι τα σημεία αν όχι όλα του βιβλίου που μπορούν να

μνημονευθούν και να τονιστούν. Εάν όμως πρέπει να

σταχυολογήσουμε κάποια από αυτά, κατά την άποψή μου είναι :

α. η ονομασία,

β. η τύχη των ιερών κειμηλίων, της καμπάνας, του Δισκοπότηρου,

της περιουσίας και τα ιστορικά έγγραφα,

γ. η αλληλογραφία του Συγγραφέως με την Ι.Μ. Φιλοθέου Αγίου

Όρους,

δ. η περίοδος του Απόκαυκου και οι διαμάχες του

ε. οι Αρχοτζίδες

στ. το βενετικό οικόσημο του Δόγη Πασκουάλε Μαλιπιέρο (1392 -

1462) στο αδελφό Μοναστήρι Προδρόμου Βομβοκούς

ζ. η Αρχαιολογική παρέμβαση

η. η συμβολή του Πολιτιστικού Συλλόγου Νεοκάστρου.

Ο συγγραφέας κατορθώνει με τη γραφή του που οδηγούν σε

ζωντανές εικόνες, να ταυτιστεί απολύτως ο αναγνώστης με όλα

αυτά που αφορούν το Ερειπωμένο Μοναστήρι και αυτό είναι πολύ

σπουδαίο προσόν που κατέχει. Δίδεται η ευκαιρία επιπροσθέτως

στον αναγνώστη, να μάθει ακόμα περισσότερα για ο Μοναστήρι,

να προσφέρει όσο μπορεί με οποιοδήποτε τρόπο σύμφωνα με τις

δυνατότητές του, γι’ αυτόν τον Οίκο του Θεού. Επιτυγχάνει τελικά

να βαδίσει και αυτός στα βήματα της Μονής, να αισθανθεί όλα όσα

συνέβησαν αυτούς τους οκτώ αιώνες, να νιώσει κατάπληξη και

σχεδόν ίδια συναισθήματα με τον Συγγραφέα.

 

 

Η γλώσσα είναι απολύτως κατανοητή, δεν δυσκολεύει κανέναν,

όπου χρειάζεται χρησιμοποιεί λέξεις ή εκφράσεις της περιοχής

(π.χ. η γίδα στάλιζε κτλ.), δίδοντας ένα διαφορετικό στυλ γραφής.

Στις τελευταίες σελίδες του βιβλίου υπάρχει το Γλωσσάρι, που

επεξηγούνται οι λέξεις που τυχόν δεν είναι γνωστές στο

αναγνωστικό κοινό. Η πλήρης νόηση του κειμένου και η ευχέρεια

ανάγνωσης, χαρακτηρίζει το βιβλίο.

Θετική απήχηση έχουν τα ποιήματα ‘‘Το Εκκλησάκι’’, ‘‘η

Παναγία Φιλοθέου Του Νιόκαστρου’’, ‘‘Του Νιόκαστρου η Παναγιά’’

των γνωστών ποιητών Άγγελου Βλάχου, Γεώργιου Αθανασιάδη

Νόβα και Αικατερίνης Βασιλοπούλου - Κατσικογιάννη αντίστοιχα,

που συμπεριλαμβάνονται στο βιβλίο.

Ενδεικτικά θα διαβάσω το ποίημα του Γεωργίου Αθανασιάδη

Νόβα.

 

Απ’ το παλιομονάστερο δεν έμεινε σημάδι :

καμάρα ψηλοκρέμαστη, πελεκητή κολώνα,

Τα γκρεμισμένα μάρμαρα κλαδί το παρακλάδι

ο λόγγος τα παράχωσεν αιώνα τον αιώνα.

Όμως μεγάλη η χάρη σου, Παρθένα Φιλοθέη,

πολλές νύχτες στο σπίτι σου, πολλοί το λένε κι άλλοι

ανάβει χρυσοκάντηλο και ως την αυγούλα καίει

Σιμώνουμε και χάνεται, φεύγουμε ανάβει πάλι !

 

Εντυπωσιακές είναι οι φωτογραφίες του βιβλίου που επεξηγούν

και βοηθούν πάρα πολύ στην ανάγνωση.

Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει ο Πρόλογος του Κυρίου

Χαράλαμπου Χαραλαμπόπουλου Ιστορικού, Επίτιμου Προέδρου

ΕΝΑΜ και ΟΣΥΝ καθώς επίσης και η επίσκεψή του στη Μονή τον

Μάρτιο του 2023.

Στο βιβλίο θα πρέπει να προσεχθούν ιδιαιτέρως από τον

αναγνώστη τα δύο Επίμετρα, τα Επιλεγόμενα (στο δια ταύτα) και

το Παράρτημα, όπου ο συγγραφέας κάνει κατάθεση ψυχής προς

την Παναγία και τον τόπο που πρώτη φορά είδε το φως αυτού του

κόσμου.

 

 

Δεν έχει παραλείψει ο Συγγραφέας ν’ αναφέρει τους Ιερείς που

ιερούργησαν, ούτε λησμόνησε όλους όσους συνέδραμαν με

οποιοδήποτε τρόπο στο Μοναστήρι.

Ο Κύριος Δημητρόπουλος έγραψε για ένα πολύ ιδιαίτερο

σημείο πλησίον του χωριού που γεννήθηκε και μεγάλωσε τα

καλοκαίρια, το ερειπωμένο Μοναστήρι της Παναγίας Φιλοθέου.

Στηρίχθηκε εκτός από τις πηγές και τα στοιχεία, στις πολλές

μνήμες που είχε από αυτόν τον ιερό τόπο. Έγραψε με θεοσέβεια,

με σεβασμό, με αγάπη για το χώρο και τον τόπο, σε κανένα σημείο

δεν υπερέβαλε, τα στοιχεία άλλωστε αποδεικνύουν την ορθότητα

αυτών.

Ξεχωριστή μνεία πρέπει να γίνει, στον Ιεράρχη Ναυπακτίας και

Αγίου Βλασίου Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη κ.κ. Ιερόθεο, που στις

13 Σεπτεμβρίου αυτού του έτους, τέλεσε Αρχιερατική Θεία

Λειτουργία στη Μονή. Ο Σεβασμιώτατος τίμησε τον Συγγραφέα και

το βιβλίο με την ευλογία του, τον πεφωτισμένο Πρόλογό του, την

επίσκεψή του στη Μονή, την παρουσία του στην εκδήλωση

παρουσίασης του βιβλίου που έγινε την προαναφερόμενη

ημερομηνία στην πλατεία Χοχλαστή του χωριού Νεόκαστρο

Ναυπακτίας. που πραγματικά την λάμπρυνε και με πολλούς

άλλους τρόπους.

Ο αναγνώστης διαβάζοντας το βιβλίο θα νιώσει ευλάβεια,

συγκίνηση και ευχαρίστηση. Θα νιώσει επίσης την αγωνία την

πίστη, τη σεμνότητα τον θαυμασμό, την προσήλωση και τη μεγάλη

αγάπη του Συγγραφέα για την Παρθένο Μαρία η οποία διαφαίνεται

σε όλες σχεδόν τις σελίδες.

Συγχαρητήρια στον Πολιτιστικό Σύλλογο Νεοκάστρου, που

πέρα των θαυμάσιων εκδηλώσεων που συνεχώς κάνει, εξέδωσε

για πρώτη φορά βιβλίο και είναι αυτό το πολύ σημαντικό βιβλίο.

Είμαι σίγουρος ότι θα διαβαστεί από πλήθος ανθρώπων και θα

κοσμήσει πολλές βιβλιοθήκες.

Εάν κάποιοι είναι παρόντες από την αρμόδια Αρχαιολογική

Υπηρεσία ή θα μάθουν για το σημερινό δρώμενο και το εν λόγω

βιβλίο, εύχομαι ν’ ασχοληθούν υπηρεσιακά και επιστημονικά μ’

αυτή τη Μονή, διότι αφ’ ενός μεν αξίζει η έρευνα και αφ’ ετέρου

κατά την ταπεινή μου άποψη, το οφείλουν στη μνήμη του

συναδέλφου τους, Νικόλαου Καπώνη.

 

Κύριε Δημητρόπουλε σήμερα έχουμε στα χέρια μας αυτό το

καλαίσθητο και εντυπωσιακό βιβλίο. Με την συγγραφή και την

έκδοσή του, πετύχατε απόλυτα τον στόχο σας, που ήταν η

ανάδειξη αυτού του ερειπωμένου Μοναστηριού. Παράλληλα

πετύχατε να θυμηθούμε ή να μάθουμε σπουδαίους σταθμούς από

την ιστορία της Ναυπακτίας αυτών των ετών. Το βιβλίο σας είναι

ιστορικό, άρτιο, καλογραμμένο, έχει γίνει μεγάλη και σοβαρή

έρευνα και οδηγεί στο ασφαλές συμπέρασμα, ότι είσαστε ένας

Ιστοριοδίφης με όλη τη σημασία της λέξης. Εξάλλου η λαμπρή

τριακονταπενταετής (35ετής) διαδρομή σας στην Πολεμική

Αεροπορία και η υστεροφημία που σας συνοδεύει έκτοτε,

προοιώνιζε ότι θα διαπρέπατε και στον πνευματικό τομέα.

Σας συγχαίρω θερμώς για την εξαίρετη συγγραφή σας. Είμαι

σίγουρος ότι αυτή έγινε με τη βοήθεια της Θεομήτορος και την

ευσέβειά σας προς το πρόσωπό Της. Μ’ αυτή τη συγγραφή δεν

ανάψατε μόνο ένα κερί στη Χάρη της, αλλά λαμπάδα μεγαλύτερη από το μπόι σας.

Καλοτάξιδο το βιβλίο σας Αγαπητέ φίλε, συνάδελφε,

συνοδοιπόρε στις πνευματικές αναζητήσεις Κύριε Ηλία

Δημητρόπουλε. Εύχομαι να είσαστε υγιείς και υπό την Σκέπη της

Υπεραγίας Θεοτόκου Εσείς και η οικογένειά σας. Το βιβλίο σας να

διαβαστεί από πάρα πολλούς αναγνώστες διότι το αξίζει. Να

συνεχίσετε με τον ίδιο ζήλο στην έρευνα και τη συγγραφή.

Προτείνω σύντομα να ασχοληθείτε με παρόμοιο θέμα, διότι

πραγματικά λείπουν τέτοιες συγγραφικές προσεγγίσεις από την

Ελληνική Λογοτεχνία και όταν γράφονται την κοσμούν. Εύχομαι

στο εγγύς μέλλον να έχουμε το επόμενο βιβλίο σας, που είμαι

σίγουρος ότι θα είναι ιστορικό και μάλιστα γύρω από την

Ναυπακτία που τόσο πολύ αγαπάτε!

Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης σ’ ένα από τα ελάχιστα

ποιήματά του γράφει:

 

«Γλυκιά Παρθέν’ αξίωσε με

νάρθω και πάλι στο ναό σου

όπου φυσά γλυκά η αύρα

στο ρέμα στα πλατάνια μυστικά!».

 

8

 

Ο Κωστής Παλαμάς προσεύχεται μυστικά και γράφει:

 

«Πρόστρεξε, Μυροφόρα

Μονάχα Εσένα πίστεψα και λάτρεψα

μονάχα Εσένα από τα πρωινά γλυκοχαράματα

Κι ως τώρα μεσ’ τα αιματοστάλακτα

μιας οργισμένης δύσης

 

Δέσποινα, στήριξέ μ’ Εσύ και μη μ’ αφήσεις.»

 

Μια Ελληνική Παροιμία λέει :

‘‘Εκεί που καίει τ’ Άγιο Φως, άλλη φωτιά δεν πιάνει’’.

Σας ευχαριστώ πάρα πολύ για το αμέριστο ενδιαφέρον και την

προσοχή που επιδείξατε.

 

Νίκος Γεωργ. Αθανασίου.