ΠΑΠΑΦΛΕΣΣΑΣ:ΈΝΑΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΠΡΩΤΕΡΓΑΤΕΣ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ

 

ΠΑΠΑΦΛΕΣΣΑΣ:ΈΝΑΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΠΡΩΤΕΡΓΑΤΕΣ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ

Γιώργου Παπαθανασόπουλου

 

 

Ο Αρχιμανδρίτης Γρηγόριος Δικαίος ή Παπαφλέσσας ήταν ένας εκ των πρωτεργατών της έναρξης της Εθνεγερσίας. Ο άλλος ήταν ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης. Και οι δύο με εντολή της Αρχής – ο Παπαφλέσσας και με την ιδιότητα του Πατριαρχικού Εξάρχου - ήσανστην Πελοπόννησο στις αρχές του 1821. Στις 26 – 29 Ιανουαρίου ο Παπαφλέσσας συμμετέσχε στη σύσκεψη της Βοστίτσας (Αιγίου).

Μεταξύ των συμμετασχόντων ήσαν οι Επίσκοποι Παλαιών Πατρών Γερμανός, Κερνίκης Προκόπιος, Χριστιανουπόλεως Γερμανός, ο Αρχιμανδρίτης Αμβρόσιος Φραντζής και οι προεστοί Ανδρέας Ζαΐμης, Ασημάκης Φωτήλας και Ανδρέας Λόντος. 

​Ο Παπαφλέσσας με τον γεμάτο πάθος λόγο του και με πολλές αβέβαιες υποσχέσεις και διαβεβαιώσεις προσπάθησε να πείσει τους συμμετασχόντας στη σύσκεψη ότι άμεσα έπρεπε να ξεκινήσει η επανάσταση. Οι κληρικοί και οι προεστοί δεν αποδέχθηκαν την πρόταση   του Παπαφλέσσα, γιατί η εκτίμησή τους ήταν ότι δεν ήσαν στρατιωτικά έτοιμοι να αντιμετωπίσουν τους κατακτητές. Το πάθος που εξέφρασε στη σύσκεψη ο Παπαφλέσσας  μετριάσθηκε από τη σύνεση του Παλαιών Πατρών Γερμανού. Όπως γράφεται στην Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,«ο Γρηγόριος από την σύσκεψη τη Βοστίτσας έφυγε πικραμένος, διότι η έναρξη της Επανάστασης πήγαινε για αναβολή» και όχι για τον Μάρτιοτου 1821.Φεύγοντας εξοργισμένος φοβέρισε τους προεστούς πως αν δεν συγκατανεύσουν στην άμεση έναρξη της Επαναστάσεως εκείνος, σύμφωνα με την εντολή της «Σεβαστής Αρχής», θα μισθώσει 2.000 Μανιάτες και θα αρχίσει τον Αγώνα, προσθέτοντας πως «κι όποιον πιάσουν χωρίς όπλα οι Τούρκοι θα τον θανατώσουν». Ευτυχώς για την Ελληνική Επανάσταση οι εκφρασθείσες επιφυλάξεις στη Βοστίτσα  δεν επικράτησαν...Οι φλογεροί λόγοι του αρχιμανδρίτη ξεσήκωσανάμεσα τις έτοιμες από χρόνια ελληνικές καρδιές να δεχθούν το μήνυμα της εξεγέρσεως. 

​Ο Παπαφλέσσας γεννήθηκε στην Πολιανή Μεσσηνίας το 1788. Ήταν ο υστερότοκος γιός, από δεύτερο γάμο, του Δημητρίου Δικαίου, ο οποίος είχε αποκτήσει συνολικά 28 παιδιά. Το βαφτιστικό του όνομα ήταν Γεώργιος. Φοίτησε στη Σχολή της Δημητσάνας, την οποία δεν τελείωσε. Το 1816 εντάχθηκε στην αδελφότητα της Μονής της Παναγιάς της Βελανιδιάς στην Καλαμάτα, όπου και έλαβε το όνομα Γρηγόριος. Ο δυναμισμός του και η δράση του κατά των Τούρκων τον υποχρέωσαν να καταφύγει στη Ζάκυνθο και μετά πήγε στην Κωνσταντινούπολη, όπου και μυήθηκε στην Φιλική Εταιρεία. 

​Στην Κωνσταντινούπολη επισκέφθηκε και ετέθη στην υπηρεσία του ιερομάρτυρος Μητροπολίτου Δέρκων Γρηγορίου, μεγάλης εκκλησιαστικής και εθνικής προσωπικότητας, μυημένου επίσης στην Φιλική Εταιρεία. Ο Μητροπολίτης τον χειροτόνησε Αρχιμανδρίτη και τον παρότρυνε να διευρύνει τις γνώσεις του για να γίνει Μητροπολίτης. Ο Παπαφλέσσας εν μέρει άκουσε τη συμβουλή του, γιατί ήταν παθιασμένος με την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού και δεν είχε χρόνο να διαθέσει για να σπουδάσει. Ο Δέρκων απαγχονίστηκε από τους Τούρκους στις 3 Ιουνίου 1821, ημέρα που τιμάται από την Εκκλησία η μνήμη του. 

​Ο ενθουσιασμός και το επαναστατικό πνεύμα του Παπαφλέσσα,οδήγησε σε επικίνδυνες καταστάσεις την Φιλική Εταιρεία στη Μολδοβλαχία, όπου δραστηριοποιήθηκε μετά την Πόλη και χρειάστηκε να τον επιπλήξουν για την απρόσεκτη διαγωγή του. (Ιωάννου Φιλήμονος «Φιλική Εταιρεία», εν Ναυπλία, 1834, σελ. 248).

​Στην Πελοπόννησο είχε την αντίληψη να είναι ο κατευθύνων τον αγώνα και δρούσε ανταγωνιστικά προς τον Γέρο του Μωριά. Είναι χαρακτηριστικό ότι κάποια στιγμή φόρεσε και αυτός περικεφαλαία... Επίσης του άρεσε που η Β΄ Εθνοσυνέλευση στο Άστρος τον εξέλεξε Υπουργό των Εσωτερικών. Ο Παπαφλέσσας είχε πολεμήσει στα Δερβενάκια υπό τον Κολοκοτρώνη, αλλά κατά την εμφύλια διαμάχηβρέθηκε κοντά στους Κωλέττη και Μαυροκορδάτο και απέναντί του. Έφτασε να τον ταπεινώσει, ζητώντας του να υπογράψει δήλωση μετανοίας στον Κουντουριώτη, να συντελέσει στη δολοφονία του υιού του Πάνου, «νέου, γενναίου και κατά πάντα φρονίμου ανδρός», κατά τη μάχη των υπ’ αυτόν κυβερνητικών στρατευμάτων με αυτά του Στάϊκου και τέλος να τον φυλακίσει στην Ύδρα με άλλους οπλαρχηγούς...

​Ενώ τα εμφύλια πάθη βασίλευαν, στρατεύματα υπό τον Ιμπραήμ εισέβαλαν και σκορπούσαν τον τρόμο και τον θάνατο στην Πελοπόννησο. Αρχιστράτηγος ανέλαβε αντί του Κολοκοτρώνη ο... ναύαρχος Κουντουριώτης. Ο Κολοκοτρώνης από την φυλακή δήλωσε ειρωνικώς: «Τώρα οπού διωρίσθη ο κυρ Γ. Κουντουριώτης Αρχιστράτηγος... επί των κατά ξηράν στρατευμάτων καλά παν τα πράγματα... Έν έτι λείπεται σωστικόν εκ του προκειμένου μεγάλου κινδύνου, να διορίσουν και εμέ (τον Κολοκοτρώνη) Ναύαρχον επί του Ελλ. Στόλου και ούτως εκείνοι μεν δια ξηράς, εγώ δ’ από θαλάσσης, καταστρέψωμεν τον Ιμπραΐμην και πάσας τας Τουρκικάς δυνάμεις και σώσωμεν την Ελλάδα...». (Μιχ. Οικονόμου «Ιστορικά της Ελληνικής Παλιγγενεσίας», Αθήναι, 1976, σελ. 499. Σημ. Ο Οικονόμου υπήρξε γραμματέας του Κολοκοτρώνη).

​Στον υπό τον Κουντουριώτη στρατό λεφτά υπήρχαν, διοίκηση και σχέδιο δεν υπήρχαν. Ο Παπαφλέσσας έβλεπε την κατάσταση, όπως και ο λαός. Ο λαός εκδήλωσε την αγανάκτησή του  και ο Παπαφλέσσας πίεσε να απελευθερωθούν οι φυλακισμένοι στην Ύδρα και κυρίως ο Κολοκοτρώνης. Ήταν 18 Μαΐου του 1825. Ο Μιχ. Οικονόμου στο αναφερθέν βιβλίο του έγραψε ότι ο Παπαφλέσσας είπε πηγαίνοντας στο Μανιάκι να αντιμετωπίσει τον Ιμπραήμ, μετά από δύο ημέρες, στις 20 Μαΐου( 2 Ιουνίου με το νέο ημερολόγιο): «Απερχόμενος εγώ εις τον προκείμενον αγώνα, πρώτον δεν θέλω ευρεθή εδώ να τον υποδεχθώ (τον Κολοκοτρώνη) εντρεπόμενος δι΄ όσα κατέπραξα κατ’ αυτού. Δεύτερον εάν κατορθώσω τι και φανώ τυχόν νικητής, θα δύναμαι να αντιβλέψω υπερηφάνως προς αυτόν και τους λοιπούς και να συναγωνισθώ μετ’ αυτών υπέρ της σωτηρίας της Πατρίδος. Άλλως εάν πέπρωται να πέσω τούτο είναι το τελευταίο χρέος μου προς την Πατρίδα, την οποίαν δια της συμπράξεως μου εις την καταδίωξιν και φυλάκισίν των, προφανώς έβλαψα και ηδίκησα, αλλά να πέσω καν ενδόξως πως, τουτέστιν μαχόμενος...»(Σελ. 515-516)

​Στη μάχη στο Μανιάκι κατά του Ιμπραήμ ο Παπαφλέσας έπεσε πράγματι αγωνισθείς ηρωικώς. Ο Τρικούπης στην «Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως» γράφει πως ο Ιμπραήμ όταν του πήγαν το κομμένο κεφάλι του Παπαφλέσσα είπε : «Αμαρτία να χαθεί τοιούτος πολέμαρχος». ΣτονΠαπαφλέσσα καταλογίζονται πάθη ασίγαστα, όμως το ότι ήταν ο δημεγέρτης στην αρχή της Επανάστασης και το ότι θυσίασε τη ζωή του για την Ελευθερία της Ελλάδος τον κατατάσσουν ανάμεσα στις σπουδαιότερες προσωπικότητες του Αγώνα.